FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

Astronomlardan ibarət qrup Yer kürəsinin ən yaxın ulduz “qonşularından” biri olan Barnard ulduzunun ətrafında fırlanan kiçik qayalı planetlərdən ibarət dördlük aşkarlayıb. Alimlər onların hamısının Günəş sistemimizin ən daxili planeti Merkuri kimi həyat üçün çox isti olduğu qənaətinə gəliblər.

Fhnews.az “Reuters” agentliyinə istinadla xəbər verir ki, təxminən 6 işıq ili uzaqlıqda olan Barnard ulduzu Günəş sistemimizə ən yaxın tək ulduzdur. O, həmçinin digər ulduzlarla orbitdə olmayan göy cismidir. Yalnız təxminən 4 işıq ili uzaqlıqda olan “Alpha Centauri” sistemindəki üç ulduz planetimizə daha yaxındır. İşıq ili işığın bir ildə qət etdiyi məsafədir və 9,5 trilyon kilometrə bərabərdir.

Tədqiqatçılar Barnard ulduzunun ətrafında dörd planetin olduğunu təsdiqləmək üçün Havayda yerləşən teleskop və Çilidəki nəhəng rəsədxananın məlumatlarından istifadə ediblər. Keçən il həmin məlumatlardan istifadə edərək nəşr olunan bir araşdırma bir planetin varlığını göstərmişdi və daha üç planetə işarə etmişdi.

Günəş sistemimizdən kənarda olan planetlərə ekzoplanetlər deyilir. Barnard ulduzunun ətrafında fırlananlar 1990-cı illərdən bəri kəşf edilən 5800-dən çox ekzoplanetin ən kiçikləri arasında yer alır. İndi astronomlar bu cür kiçik dünyaları dəqiq müəyyənləşdirmək qabiliyyətini təkmilləşdirirlər.

“Ophiuchus” bürcü istiqamətində yerləşən Barnard ulduzu müntəzəm ulduzların ən kiçik növü olan qırmızı cırtdandır. Onun kütləsi Günəşin təxminən 16 faizini təşkil edir və daha az istidir. Lakin kəşf edilən dörd planet o qədər yaxın orbitdədir ki, onun istiliyi Merkurinin qaynar səthi kimi həyatın qarşısını alan səth temperaturları yaratdı.

ABŞ-ın Çikaqo Universitetinin astronomiya üzrə doktorantı və bu həftə “Astrophysical Journal Letters”də dərc olunmuş tədqiqatın aparıcı müəllifi Ritvik Basant bildirir ki, bu kiçik planetlərdə həyat üçün əsas tələb maye səth suyunun olmasıdır. O əlavə edib: “Bir planet öz ulduzuna çox yaxın orbitdə fırlanırsa, istənilən su buxarlanır. Əgər çox uzaqdadırsa, həmin səma cismi donar. Məlum oldu ki, Barnard ulduzunun ətrafında fırlanan dörd planetin hamısı ev sahibinə çox yaxındır və bu onları maye suyu saxlamaq üçün çox isti edir”.

Astronomlar getdikcə daha həssas olan alətlər sayəsində bu üsulla ekzoplanetləri aşkar etmək qabiliyyətini yaxşılaşdırdılar. Barnard ulduz ekzoplanetlərinin ən kənar hissəsi də bu üsulla kəşf edilən təxminən 1100 planetin ən kiçiyidir.

Bu kəşf yeni nəsil cihazların aşağı kütləli planetlərin aşkar edilməsində artan imkanlarını nümayiş etdirir. Barnard ulduzunun ətrafında fırlanan dörd yeni aşkar edilmiş planetlərin hamısı yeraltı kütləli planetlərdir. Bu rejim Günəş sistemindən kənarda da böyük ölçüdə tədqiq edilməmiş qalır. Astronomlar hesab edirlər ki, bu, Yerə bənzəyən planetlərin axtarışında irəliyə doğru atılmış mühüm addımdır.