FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

Beynəlxalq planetoloqlar qrupu Oktant bürcündəki retrograd orbitdə iki ulduzdan birinin ətrafında fırlanan nəhəng və ağ cırtdandan ibarət ekzotik ikili sistem daxilində böyük ekzoplanet aşkar ediblər.

Fhnews.az xarici mediaya istinadla xəbər verir ki, tədqiqatçılar “Nature” elmi jurnalındakı məqalədə yeni planetin kəşfinin planetlərin ən düşmən mühitlərdə belə yaranma ehtimalını təsdiq etdiyini qeyd ediblər.

“Nature” yazıb: “Oktant bürcündəki bu ulduz sistemindəki iki ulduz bir-birinə o qədər yaxındır ki, əvvəlki nəzəriyyəçilərin hesablamaları onların arasındakı boşluqda planetlərin olma ehtimalını istisna edirdi. HARPS qurğusundan istifadə edərək bu sistemlə bağlı 200-dən çox müşahidə aparılıb və bu, astronomlara orada ekzoplanetin mövcud olduğunu sübut etməyə imkan verib”.

Kəşf Heydelberq Universitetinin professoru Andreas Quirrenbaçın rəhbərlik etdiyi Çin, Yeni Zelandiya və Avropa astronomlarından ibarət qrup tərəfindən Yerdən 63 işıq ili uzaqlıqda yerləşən “Nu Octantis” ekzotik ikili ulduz sistemini müşahidə edərkən edilib. O, Günəşin kütləsinin təxminən yarısı qədər olan kiçik ağ cırtdan və ulduzumuzdan təxminən 1,2 dəfə ağır olan yaşlı nəhəng göy cismindən ibarətdir.

Bu ulduzların hər ikisi bir-birindən kosmik baxımdan son dərəcə kiçik bir məsafə ilə ayrılır ki, bu da Yerlə Günəş arasındakı məsafədən cəmi 2,6 dəfə böyükdür. Nəzəriyyəçilərin hesabladığı kimi, ulduzlar arasında belə kiçik bir məsafə planetlərin arasındakı boşluqda görünmə ehtimalını istisna edir. Amma hələ 2009-cu ildə astronomlar bu sistemin parıltısında dövri dalğalanmaları aşkar ediblər və bu, həmin boşluqda başqa bir obyektin olduğunu göstərir.

Bu mübahisələri həll etmək üçün astronomlar “Nu Octantis” sistemindəki ulduzların hərəkətini HARPS alətindən istifadə edərək izləyiblər. Bu da bu ulduzların parıltı spektrinin strukturunda demək olar ki, görünməz dəyişikliklərlə onların orbitləri boyunca fırlanma sürətindəki ən kiçik hərəkətləri belə izləməyə imkan verir. Ölçmələrin dəqiqliyini artırmaq üçün alimlər bu ulduzların spektrinin 200-dən çox ölçülməsi prosesini həyata keçiriblər. Sonrakı təhlillər “Nu Oktantis”də Yupiterdən iki dəfə böyük olan böyük qaz nəhənginin olduğunu göstərib.

Yeni nəhəng planet geriyə doğru orbitdə fırlanır və bu, onun formalaşmasının qeyri-adi ssenarisi ilə əlaqəlidir. Astronomların fikrincə, bu planet uzaq keçmişdə sistemin ikinci ulduzunun ətrafında protoplanetar disk əmələ gətirən ağ cırtdanın atılmış xarici qabıqlarından yaranıb. Əgər bu disk ağ cırtdanla müqayisədə əks istiqamətdə fırlanırsa, bu, həm qaz nəhənginin retrograd orbitini, həm də onun mövcudluğunun özünü izah edir.