FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

Astronomlar təqribən 11,4 milyard il əvvəl, kainat indiki yaşının beşdə biri olarkən, Süd Yolu ilə eyni sayda ulduza malik iki uzaq qalaktikanın toqquşma kursunda olduğunu təsbit ediblər.

Çilidə iki teleskopla aparılan müşahidələr, bu nəhəng qalaktikaların labüd birləşməsindən əvvəlki dramatik mənzərənin orta əsrlərdə nizələri ilə bir-birlərinə doğru irəliləyən cəngavərlər kimi olduğunu göstərib.

Bu qalaktikalardan birinin mərkəzində superkütləvi qara dəlikdən güc alan son dərəcə parlaq kvazar yerləşir. Kvazar maddənin qalaktikanın mərkəzində superkütləvi qara dəliyin yaxınlığına düşməsi nəticəsində yaranan son dərəcə parlaq və enerjili bir göy cismidir. Kvazarın yaydığı güclü şüalanma digər qalaktikada ulduz əmələ gəlməsini dayandırıb. Ulduzların normal olaraq doğulduğu molekulyar qaz buludları bu radiasiyanın təsiri ilə sadəcə çox kiçik və ulduz əmələ gəlməsi üçün yararsız hissəciklərə çevrilib.

Bu effektin ilk dəfə müşahidə edildiyini qeyd edən Rusiyadakı İoffe İnstitutunun astrofiziki Sergey Balaşev bildirib ki, kvazarın şüalanması qonşu qalaktikanın qazını pozaraq ulduzların əmələ gəlməsini ciddi şəkildə əngəlləyib.

Qalaktikalar arasındakı bu qarşılıqlı əlaqə, kvazarı yerləşdirən qalaktikadan yayılan və digər qalaktikaya nizələnən güclü işıq şüası kimi təsvir edilmişdir. Fransadakı Paris Astrofizika İnstitutundan Pasquier Noterdaemenin fikrincə, bu şüa əks qalaktikaya zərbə vuran cəngavər nizəsinə bənzəyir.

Tədqiqatçılar kvazarı gücləndirən superkütləli qara dəliyin kütləsinin Günəşdən təxminən 200 milyon dəfə böyük olduğunu hesablayıblar. Bu, Süd Yolunun mərkəzindəki, Günəşin kütləsindən cəmi 4 milyon dəfə böyük olan "Oxatan A" qara dəliyindən çox böyükdür. Qara dəliyin ətrafında sürətlə fırlanan qaz və toz sürtünmə nəticəsində qızır və iki istiqamətdə güclü şüalar yayır. Bu şüalardan biri birbaşa digər qalaktikaya dəyərək onun içindəki qaz quruluşunu pozur.

Mütəxəssislər zaman keçdikcə bu iki qalaktikanın birləşərək daha böyük bir qalaktikaya çevriləcəyini və kvazarın ətrafındakı maddəni yeyərək sönəcəyini bildirir.