FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

İnsult nəticəsində periferik görmə itkisi yaşayan insanların həyat keyfiyyətini artırmaq məqsədilə Alberta Universitetinin alimləri yeni texnologiyaya əsaslanan prototip hazırlayıb.

Fhnews.az “MedicalXpress” portalına istinadla xəbər verir ki, tədqiqat “Journal of Neuro-Ophthalmology” jurnalında dərc olunub və görmə pozuntuları, xüsusilə də hemianopsiya diaqnozu qoyulmuş pasiyentlər üçün gələcəkdə ümidverici nəticələr vəd edir.

Tədqiqatın iştirakçılarından biri, 57 yaşlı Glenn Calverley, insult keçirdikdən sonra görmə sahəsinin sol və yuxarı hissəsində ciddi məhdudiyyətlərlə qarşılaşıb. Görmə qabiliyyətinin kəskin azalması və periferik sahədə “görünməz zonalar” onun gündəlik həyatını əhəmiyyətli dərəcədə çətinləşdirib. Calverley deyir: “Mən səki ilə gedirəm və onu görmədiyim üçün işarə dirəyinə girə bilərəm”.

Layihənin rəhbəri, Alberta Universitetinin Oftalmologiya və Vizual Elmlər Departamentinin sədri professor Edsel Ingin rəhbərliyi ilə hazırlanmış texnologiya Microsoft HoloLens 2 kimi qarışıq reallıq eynəklərindən istifadə edir. Eynəklərə inteqrasiya olunmuş proqram təminatı ətrafın real vaxt videosunu emal edərək görmə qabiliyyəti pozulmamış sahəyə sıxışdırır və istifadəçiyə təqdim edir. Bu yanaşma, “şəkildə şəkil naviqasiyası” kimi tanınır və görmə sahəsindəki boşluqları əvəz etmək üçün istifadə olunur. Digər mövcud müalicə üsulları, prizmatik linzalar və göz hərəkəti təlimi məhdud effektivliyə malikdir və bir çox hallarda pasiyentlərin müstəqil həyat tərzi sürməsinə imkan vermir. Yeni texnologiya isə bu çatışmazlıqları kompensasiya etmək üçün rəqəmsal vasitələrlə görməni genişləndirir.

Beş pasiyentin iştirakı ilə keçirilən ilkin sınaqlarda qarışıq reallıq eynəkləri vasitəsilə 50 metrlik maneəli marşrut test edilib. Eynək taxmayan iştirakçılar dörd maneədən ortalama üçünə toxunduqları halda, eynək taxan zaman yalnız bir iştirakçı bir maneəyə dəyib. Subyektiv qiymətləndirmədə pasiyentlər texnologiyanı 100 mümkün baldan ortalama 74,3 bal (son dərəcə faydalı) ilə qiymətləndiriblər.

Calverley test zamanı heç bir maneəyə toxunmayıb və eynəklərin görmə boşluqlarını daha yaxşı dərk etməsinə yardım etdiyini bildirib. “Bu, mənə harada diqqətli olmalı olduğumu göstərdi”, - deyə o qeyd edir.

Tədqiqat qrupu, kompüter mühəndisi İşan Roy və professor Mehdi Tavakolinin rəhbərliyi ilə, həmçinin oftalmoloqlar dr. Alberto Galvez Ruiz və İmran Jivraj ilə əməkdaşlıq edir. Professor İnq gələcəkdə digər görmə problemlərinə – məsələn, burulma diplopiyası və nistagmusa – qarşı həll yolları axtarmağı planlaşdırır. İnq qeyd edir: “Biz beyin zədəsini bərpa edən və ya görmə yollarını əvəz edən texnologiyalar inkişaf etdirənə qədər, kompüter alimləri və həkimlər insult və beyin zədəsi keçirmiş insanların həyatını yaxşılaşdırmaq üçün əməkdaşlıq etməyə davam etməlidir”.

Hazırda texnologiya sübut mərhələsindədir, lakin açıq şəkildə paylaşılan proqram kodu gələcəkdə daha geniş istifadə və fərdiləşdirilmə imkanlarına qapı aça bilər. Texnologiya həm elmi, həm də sosial baxımdan görmə itkisindən əziyyət çəkən insanlar üçün mühüm dönüş nöqtəsi ola bilər.