FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

İnsan bədəni bir çox əzələ liflərinin əlaqələndirilmiş fəaliyyəti sayəsində hərəkət edir. Bəziləri sadə işləri yerinə yetirir, digərləri isə bədənin mürəkkəb hərəkətlər etməsinə imkan verən dolaşıq sistemlər əmələ gətirir.

Fhnews.az Massaçusets Texnologiya İnstitutunun (MIT) saytına istinadla verdiyi xəbərə görə, amerikalı mütəxəssislər işıq təsiri ilə konsentrik və radial şəkildə yığılıb genişlənə bilən süni əzələ strukturları yetişdiriblər. Bu, göz bəbəyinin daralıb-genişlənməsinə bənzəyir.

Son illərdə alimlər və mühəndislər əzələləri hibrid robotlar üçün potensial hərəkətverici qüvvə kimi tədqiq etməyə başlayıblar. Bu robotlar süni şəkildə yetişdirilmiş yumşaq əzələ lifləri ilə işləyən maşınlardır. Belə biorobotlar adi maşınlar üçün əlçatan olmayan mürəkkəb tapşırıqları yerinə yetirə bilərdi. Lakin indiyədək yalnız bir istiqamətdə uzana bilən əzələlər hazırlamaq mümkün olub ki, bu da onların hərəkət azadlığını məhdudlaşdırıb.

Massaçusets Texnologiya İnstitutunun mühəndisləri işığın təsiri altında koordinasiyalı şəkildə müxtəlif istiqamətlərdə yığılıb genişlənə bilən süni əzələ toxuması yetişdirmək metodunu hazırlayıblar. Texnologiyanın imkanlarını nümayiş etdirmək üçün isə onlar süni gözün qüzehli qişasını yaradıb.

“MIT News”un məlumatına görə, süni qüzehli qişa yeni “ştamp üsulu” ilə hazırlanıb. Əvvəlcə alimlər 3D printer vasitəsilə mikroskopik kanallara malik kiçik əl ştampı çap ediblər. Hər kanalın ölçüsü bir hüceyrə böyüklüyündə olub. Daha sonra bu ştamp yumşaq hidrojelə basdırılıb və alınan kanallar əsl əzələ hüceyrələri ilə doldurulub. Hüceyrələr hidrojel içərisində bu kanallar boyunca böyüyərək liflər əmələ gətirib. Liflər stimullaşdırıldıqda, əzələ həmin istiqamətlər üzrə yığılmağa başlayıb.

Elmi qrupun rəhbəri, professor Ritu Raman bildirib: “Qüzehli qişa yaradaraq, biz bir istiqamətdən daha çox güc yarada bilən skelet əzələləri ilə işləyən ilk robotu nümayiş etdirdik. Bu, unikal ştamp metodunun sayəsində mümkün oldu”.

Professor Ramanın sözlərinə görə, onlar yüksək dəqiqlikli printerdən istifadə etsələr də, müxtəlif mikroskopik naxışlı ştampları sadə stolüstü 3D printerlər vasitəsilə də çap etmək mümkündür. Bundan əlavə, bu ştamplardan təkcə əzələ deyil, həm də sinir hüceyrələri və ya ürək toxumaları yetişdirmək üçün istifadə edilə bilər.

Raman qeyd edib: “Sualtı robotlarda adətən istifadə olunan sərt hərəkətverici sistemlər əvəzinə yumşaq bioloji robotlardan istifadə edə bilsək, onlar həm enerjiyə qənaət, həm də tamamilə bioloji cəhətdən parçalana və ekoloji baxımdan davamlı ola bilər. Bu, çatmaq istədiyimiz məqsəddir”.