FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

Alimlər xroniki bədən ağrısı ilə əlaqəli problemli siqnalları kəsmək üçün yeni, qeyri-invaziv beyin stimullaşdırıcı cihaz hazırlayıblar.

Fhnews.az xarici mediaya istinadla xəbər verir ki, ağrı bədən üçün çox vacib bir xəbərdarlıq sistemi olsa da, bəzi şərtlər bu siqnalların işləməməsinə səbəb ola bilər. Məsələn, xroniki ağrıdan əziyyət çəkən xəstələrdə beynin dərinliklərindən gələn səhv siqnallar sağalmış zədə, amputasiya edilmiş əza və ya digər oxşar mürəkkəb vəziyyətlər haqqında yanlış həyəcan siqnallarına səbəb ola bilər. Dərmanlar ağrıları müalicə etməyə kömək edə bilsə də, tez-tez resept tələb edir və asılılıq da daxil olmaqla əhəmiyyətli yan təsirlərə malikdir. Tədqiqatçılar ümid edirlər ki, “Pain” akademik jurnalında təsvir edilən yeni “Diadem” cihazı bu cür həyatını dəyişən şərtləri yaşayan və yeni müalicələr axtaran xəstələrə praktik, qeyri-invaziv həll təklif edə bilər. “Diadem” beynin dərin bölgələrini stimullaşdırmaq üçün aşağı intensivlikli ultrasəs dalğaları istehsal edərək xroniki bədən ağrısının arxasındakı səhv siqnalları pozur. Xroniki ağrıları olan 20 nəfərin iştirakı ilə bu yaxınlarda aparılan klinik araşdırma aparatdan istifadə edənlərin ağrılarının azaldığını göstərib. İştirakçıların hər biri “Diadem” ilə real və ya saxta ultrasəs stimulyasiyasının iki 40 dəqiqəlik seansı ilə qarşılaşıblar. Seanslardan bir gün və bir həftə sonra ağrılarını bildiriblər. Həqiqi müalicə alan xəstələr qrupunun təxminən 60 faizi hər iki dövrdə simptomlarda klinik əhəmiyyətli azalma gördüklərini söyləyib.

Tədqiqatın həmmüəllifi Tomas Riis bildrib ki, biz yalnız bir müalicədən belə güclü və dərhal təsir gözləmirdik: “Ağrı simptomlarında irəliləyişlərin sürətli başlanğıcı və davamlılığı maraq doğurur. Bu, indiki müalicələrə davamlı olan bir çox xəstələrə qeyri-invaziv müalicələrin tətbiqi üçün imkanlar yaradır”.

Tədqiqatçılar cihazın müəyyən beyin dövrələrinin fəaliyyətini birbaşa tənzimləyərək işlədiyini diqqətə çatdırıblar. Beyin dövrələrini dəyişdirmək üçün mövcud üsullar olsa da, alimlər ağrının qəbulunda rol oynayan ön singulat korteks beyin quruluşuna seçici olaraq çata bilməyəcəklərini söyləyiblər. Hazırkı araşdırmada alimlər səs dalğalarının kəllədən əks olunmasını tənzimləmək üçün cihazın ultrasəs yayıcılarını da dəyişdiriblər. “Orta hesabla, aktiv stimullaşdırma müdaxilədən dərhal sonra ağrıları 60 faiz azaldıb” deyən alimlər səs dalğalarının yaxşı eşidildiyini və xəstələrdə heç bir yan təsirin aşkar edilmədiyini əlavə ediblər. Onlar bildiriblər ki, ön singulat korteksin birbaşa ultrasəs stimullaşdırılması ağrı intensivliyində sürətli, klinik cəhətdən əhəmiyyətli və davamlı yaxşılaşmalar təklif edir. Hazırkı tədqiqatda iştirak edənlərin sayı məhdud olduğundan alimlər cihazın uzunmüddətli istifadədə effektivliyini və təhlükəsizliyini müəyyən etmək üçün genişmiqyaslı sınaq keçirməyə çağırıblar. Təsdiq edildikdən sonra diqqətə çatdırıblar ki, cihaz opioid dərmanlarının və ya sistem yan təsirləri olan dərmanların təyin olunmasını azaltmaq səylərinə yardımçı ola bilər.