FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

Başda ABŞ və İsrail olmaqla, dünyanın bir çox ölkəsinin həyata keçirdiyi hərbi əməliyyatlar nəticəsində böyük miqdarda karbon emissiyası baş versə də, ekspertlər müharibələrin ətraf mühitə və iqlimə müxtəlif təsirləri olduğunu bildirirlər.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının məlumatına görə, hər il qlobal miqyasda 2 trilyon dollardan çox hərbi investisiyalar və fəaliyyətlər həyata keçirilir. Qlobal karbon emissiyalarının ən az 5,5 faizi bu investisiyalar və fəaliyyətlərdən qaynaqlansa da, ən çox karbon emissiyasına səbəb olan maddələr arasında gündəlik hərbi fəaliyyətlər və hərbi əməliyyatlar üçün istifadə edilən qalıq yanacaqlar, nəqliyyat vasitələri və obyektlərin enerji ehtiyacları önə çıxır.

ABŞ-nın Boston Universitetinin nəşr etdiyi "Pentaqonun yanacaq istifadəsi, iqlim dəyişikliyi və müharibələrin xərcləri" adlı araşdırmaya görə, ABŞ Müdafiə Nazirliyi 3 milyard 685 milyon ilə dünyada ən çox qalıq yanacaq istifadə edən korporativ strukturdur.

Hərbi fəaliyyət nəticəsində illik karbon emissiyaları bir çox ölkələrin ümumi emissiyalarına bərabər olan ABŞ-nın bu sahədə emissiyaları xüsusilə 11 sentyabr 2001-ci il terror aktlarından sonra da davam etmişdir. Bu tarixdən bəri bir çox xarici ölkədə hərbi əməliyyatlar həyata keçirən Pentaqonun bu fəaliyyətləri 2001-2018-ci illər arasında 1 milyard 267 milyon ton karbon qazı ekvivalenti emissiyasına səbəb olub.
ABŞ-nın Əfqanıstan, İraq, Pakistan və Suriyadakı hərbi əməliyyatları nəticəsində ümumilikdə 440 milyon ton karbon emissiyası baş verib ki, bunun da 250 milyon tonu İraqın işğalı zamanı baş verib.

“Worldometers” onlayn statistika portalının məlumatına görə, 2022-ci ildə 180 ölkənin illik emissiyaları 250 milyon tondan aşağıdır.
İngiltərənin paytaxtı Londondakı Kraliça Meri Universitetinin araşdırmasına görə, Rusiya-Ukrayna müharibəsinin ilk 7 ayında hücum və qarşıdurmaların karbon emissiya dəyərinin ən az 100 milyon ton olduğu hesablanarkən, İsrailin hücumları 2024-cü ilin fevral ayı daxil olmaqla ilk 120 günlük dövrdə 420 min ilə 652 milyon ton arasında artım oldu. Bu, min ton karbon qazına bərabər emissiyalara bərabərdir. Bu rəqəm 26 ölkə və regionun illik karbon emissiyasından çoxdur.

Bu emissiyaların çoxu uçuşlar, tankların və digər hərbi maşınların istifadəsinə sərf olunan yanacaq və əməliyyat üçün lazım olan bombalardan qaynaqlanır. Bundan əlavə, Qəzzada 156 mindən 200 minə qədər dağılmış binanın yenidən qurulmasının uzun müddətdə 46,8 milyon ilə 60 milyon ton arasında karbon emissiyasına səbəb olacağı gözlənilir.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) İnsan Məskənləri Proqramının Peşəkar Forumunun prezidenti Mona Radi deyib ki, müharibələr dünyanın həll etməli olduğu mühüm ekoloji böhrandır.Radi bütün maraqlı tərəflərin müharibələrin yaratdığı ekoloji yüklə bağlı, eləcə də iqlim böhranı ilə mübarizədə əllərindən gələni etmələri lazım olduğunu ifadə edib.

Bu ilin 11-24 noyabr tarixlərində Azərbaycanın paytaxtı Bakıda keçiriləcək COP29-dan ən böyük gözləntisinin müharibələrin törətdiyi dağıntılara çarə tapmaq olduğunu bildirən Radi bu dağıntıların ölkənin iqliminə təsir etdiyini vurğulayıb.