FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

Beynəlxalq astronomlar qrupu Böyük Partlayışdan dərhal sonra yaranan “GN-z11” adlı qədim qalaktikada superaktiv qara dəliyin sübutunu tapıblar.

Fhnews.az “Nature Science” nəşrinə istinadla xəbər verir ki, Kembric Universitetinin mətbuat xidməti bu cismin qeyri-adi dərəcədə böyük kütləsi olduğunu və eyni zamanda, maddəni də keçmişdə mümkün hesab ediləndən beş dəfə tez udduğunu bildirib. Universitetin məlumatında qeyd edilib: “Bu qara dəliyin varlığını mövcud nəzəriyyələr əsasında izah etmək mümkün deyil. Bir neçə milyon Günəş kütləsinə çatmaq üçün o, bir milyard ildən çox böyüməli idi. Buna görə qara dəlik ya əvvəlcə böyük kütləyə malik olub, ya da maddəni çox uzun müddətə - keçmişdə mümkün hesab ediləndən beş dəfə tez udub”.

Bu kəşf Kembric Universitetinin professoru Roberto Maolinonun rəhbərlik etdiyi astronomlar qrupu tərəfindən ən uzaq və qədim qalaktikalardan biri olan “GN-z11”də bu yaxınlarda fəzaya buraxılmış “James Webb” Kosmik Rəsədxanasının (JWST) alətləri ilə aparılan müşahidələr zamanı edilib.

Bu yaxınlarda astronomlar “GN-z11” qalaktikasının emissiya spektrinin strukturunu ətraflı öyrənə biliblər və orada bu qalaktikanın nüvəsinin mərkəzi bölgələrində çox yüksək temperaturlara qədər qızdırılan karbon və neon ionlarının olduğuna dair sübutlar tapıblar. Bu hissəciklərin olması, alimlərin fikrincə, həmin qalaktikanın mərkəzində son dərəcə parlaq və isti plazma emissiyaları istehsal edən superkütləli qara dəliyin mövcudluğundan xəbər verir.

“James Webb”in məlumatlarının sonrakı təhlili obyektin Günəşdən bir neçə milyon dəfə ağır olduğunu göstərib, bu, superkütləli qara dəliklərin böyümə prosesini təsvir edən ümumi qəbul edilmiş kosmoloji nəzəriyyələr baxımından qeyri-mümkün dərəcədə böyük bir kütlədir. Bundan əlavə, elm adamları “GN-z11”in mərkəzindəki qara dəliyin keçmişdə mümkün olduğu düşünüləndən beş dəfə çox maddə udduğunu aşkar ediblər.

“GN-z11” qalaktikası 2016-cı ildə “Hubble” teleskopu vasitəsilə Böyük Ursa bürcündə kəşf edilib. Astronomların ilk hesablamalarına görə, biz onu Böyük Partlayışdan təxminən 400 milyon il sonra olduğu vəziyyətdə görürük. Bu, özlüyündə elmi ictimaiyyətin böyük marağına səbəb olur və onlarla astrofizik qrupunu “GN-z11”i ətraflı öyrənməyə vadar edir.