FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

Alimlər suda “sonsuz kimyəvi maddələri” tutaraq məhv edən yeni üsul hazırlayıblar. İşıqdan istifadə edən texnika sürətli və sərfəli olduğu kimi seçilir. Tədqiqatçılar bunun digər çirkləndiricilərə qarşı da təsirli olacağını gözləyirlər. “Per-” və “polifluoroalkil” maddələri (PFAS) adlanan sintetik kimyəvi maddələrə çox vaxt sonsuz kimyəvi maddələr deyilir, çünki onları həll etmək çox çətindir. Dayanıqlığına görə yapışmayan tavalardan tutmuş suya davamlı geyimlərə qədər bir çox məhsulda istifadə edilən bu maddələr insan sağlamlığı və ətraf mühit üçün təhlükə yaradır. Suda, havada və torpaqda olan sonsuz kimyəvi maddələr xərçəng və qaraciyər xəstəlikləri ilə əlaqələndirilir. Bu maddələrə qarşı inkişaf etdirilən üsullar, ümumiyyətlə, kimyəvi maddələri ya tutur, ya da parçalayır.

Fhnews.az “The İndependent” nəşrinə istinadla xəbər verir ki, British Columbia Universitetinin tədqiqatçıları yeni bir həll hazırlayıblar.

“Communications Engineering” jurnalında dərc olunan məqalənin müəlliflərindən biri olan Johan Foster bildirib ki, sistem su təchizatında olan bu maddələri sağlamlığımıza zərər vermədən çıxarıb məhv etməyə imkan verir: “Aktivləşdirilmiş karbon sudan sonsuz kimyəvi maddələri çıxarmaq üçün istifadə olunur. Ancaq bu edildikdən sonra qapalı maddələr başqa bir proseslə sudan çıxarılmalıdır”.

Yeni araşdırma aparan komanda aktivləşdirilmiş karbonu inkişaf etdirdikləri katalizatorla birləşdirən yeni sistem hazırlayıb. Beləcə suyun içində müəyyən yerdə qalan kimyəvi maddələrin zərərsiz parçalara bölündüyü müşahidə edilib. Sözügedən katalizator, digər versiyaları kimi işıqla işləyir. Lakin tədqiqatçılar bu üsulda daha az işıqdan istifadə etdiklərini bildiriblər.

Komanda diqqətə çatdırıb ki, işıq səviyyəsi aşağı olan bir mühitdə yeni üsul PFAS qrupunda olan perfluorooktan turşusunun 85 faizini yox edir. Tədqiqatçılar prosesin sürətli və sərfəli olduğunu da təklif ediblər. Foster əlavə edib: “Bizim katalizatorumuz sonsuz kimyəvi maddələrin 90 faizini üç saat ərzində sudan çıxara bilər ki, bu da bazardakı oxşar məhlullardan əhəmiyyətli dərəcədə sürətlidir. Meşə və ya təsərrüfat tullantılarından istehsal oluna bildiyi üçün hazırda istifadə edilən daha mürəkkəb və bahalı üsullarla müqayisədə daha qənaətcil və davamlıdır”.

Alimlər yeni metodun PFAS-dan başqa çirkləndiriciləri məhv etmək üçün də istifadə oluna biləcəyini düşünürlər.

Məqalənin digər müəllifi Raphaell Moreira bildirib ki, ilkin eksperimentlər PFAS birləşmələrinə yönəldilsə də, katalizatorun çox yönlü olması onun deqradasiyaya davamlı olan digər çirkləndirici növlərini təmizləmək potensialını nümayiş etdirir və suyun çirklənməsi problemlərinə perspektivli həll təklif edir.