FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

BMT-nin Baş katibi Antonio Quterreş çərşənbə axşamı Ümumdünya Autizm Məlumatlandırma Günü ilə bağlı mesajında təşkilata üzv dövlətləri daha bərabər və əhatəli dünya yaratmaq üçün yenilənmiş öhdəliklərə çağırıb.

Fhnews.az təşkilatın saytına istinadla xəbər verir ki, Ümumdünya Autizm Məlumatlandırma Gününün builki mövzu olan “Neyromüxtəlifliyin inkişafı və BMT-nin Dayanıqlı İnkişaf Məqsədləri (SDGs)” neyromüxtəliflik və qlobal davamlılıq səyləri arasında kəsişməni vurğulayır. Məqsəd inklüziv siyasət və təcrübələrin bütün dünyada autizmli insanlar üçün necə müsbət dəyişikliklərə səbəb ola biləcəyini nümayiş etdirmək və dayanıqlı inkişaf məqsədlərinin reallığa çevrilməsinə töhfə verməkdir.

Baş katib müraciətində qeyd edib: “Autizmli insanlar çox vaxt təcrid, stiqma və bərabərsizliklə üzləşir. Onlar xüsusilə böhranlar zamanı səhiyyə və təhsildən məhrum ediliblər, bu insanların hüquqi qabiliyyəti tanınmayıb və həddindən artıq yüklənib. Bu cür ayrı-seçkilik Əlillərin Hüquqları haqqında Konvensiyaya və Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinin heç kəsi geridə qoymamaq öhdəliyinə ziddir və mütləq dəyişməlidir”.

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) məlumat cədvəlinə əsasən, autizm və ya autizm spektri pozğunluğu beynin inkişafı ilə bağlı müxtəlif şərtlər qrupunu təşkil edir. Bu xüsusiyyətlər erkən uşaqlıq illərində aşkar edilə bilər, onlar sosial qarşılıqlı əlaqə və ünsiyyətdə müəyyən dərəcədə çətinlik yaradır, lakin diaqnoz çox vaxt gec qoyulur.

ÜST qeyd edir ki, dünyada təxminən hər yüz uşaqdan birində autizm olduğu təxmin edilir. Mövcud elmi sübutlar göstərir ki, uşaqda autizm olma ehtimalını artıran bir çox amillər, o cümlədən ətraf mühit və genetik faktorlar var. Uzun illər ərzində aparılan geniş tədqiqatlar qızılca, parotit və məxmərək peyvəndinin autizmə səbəb olmadığını nümayiş etdirib. Hər hansı bu cür əlaqəni göstərən tədqiqatlar qüsurlu idi və bəzi müəlliflərin araşdırması qərəzli olub. Bundan əlavə, sübutlar digər uşaq peyvəndlərinin riski artırmadığını da göstərir.

BMT bildirib ki, autizmli insanların qabiliyyətləri və ehtiyacları dəyişir, onlar zamanla inkişaf edə bilər. Bəziləri müstəqil yaşaya bilsələr də, digərləri ciddi əlilliyə malikdir və ömür boyu qayğı və dəstək tələb edir.

Autizm təhsil və məşğulluq imkanlarına da təsir edir, ailələr isə qayğı və dəstək baxımından əhəmiyyətli tələblərlə üzləşə bilər. Baş katib vurğulayıb ki, hökumətlər bərabərliyi təmin edən və autizmli insanların cəmiyyətdə tam iştirakını təşviq edən qanunlar və siyasətlər qəbul etməlidir. O əlavə edib: “Bizə inklüziv səhiyyə və təhsil sistemləri, iş mühitləri və şəhər dizaynı lazımdır, autizmli insanların inkişafı üçün onların bərabər imkanlara malik olmasını təmin etməliyik”.

“Gəlin, Ümumdünya Autizm Məlumatlandırma Günündə autizmli heç bir insanın geridə qalmadığı bir dünya yaratmağı öhdəmizə götürək”, -deyə A.Quterreş müraciətini yekunlaşdırıb.

BMT bütün tarixi boyu müxtəlifliyi vurğulayıb, öyrənmə fərqləri və inkişaf əlilliyi də daxil olmaqla, fiziki və əqli qüsurları olan şəxslərin hüquqlarını və rifahını təşviq edib. 2008-ci ildə qüvvəyə minmiş “Əlilliyi olan şəxslərin hüquqları haqqında” Konvensiya hamı üçün universal insan hüquqlarının əsas prinsipini bir daha təsdiq edir. Elə həmin il 193 üzv dövlətin hamısını birləşdirən BMT Baş Assambleyası autizmli insanların cəmiyyətin ayrılmaz hissəsi kimi dolğun və mənalı ömür sürə bilmələri üçün həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq məqsədilə 2 aprel tarixini yekdilliklər Ümumdünya Autizm Məlumatlandırma Günü elan edib.