FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

“Microsystems & Nanoengineering” jurnalında dərc olunmuş yeni araşdırma Manitobada yerləşən bir tədqiqatçılar qrupunun xroniki böyrək xəstəliklərinin (KBX) erkən diaqnostikasını asanlaşdırmaq üçün hazırladığı innovativ “uCR-Chip” adlı portativ diaqnostik vasitənin potensialını nümayiş etdirir. Bu alət xüsusilə səhiyyə xidmətlərinə çıxışın məhdud olduğu kənd və ucqar icmalarda yaşayan fərdlər üçün tibbi xidmətlərin əlçatanlığını əhəmiyyətli dərəcədə artırmağa yönəlib.

Fhnews.az “MedicalXpress” portalına istinadla xəbər verir ki, Kanadada təxminən hər 10 nəfərdən birində böyrək xəstəliyi mövcuddur – bu, 4 milyon insan deməkdir. Lakin bu xəstəlik çox zaman simptom vermədən irəlilədiyindən diaqnozun qoyulması xəstəliyin inkişaf etmiş mərhələsinə qədər təxirə düşə bilir. Bu gecikmə pasiyentlərin həyat keyfiyyətinə mənfi təsir göstərməklə yanaşı, səhiyyə sistemləri üzərində də yüksək dializ və orqan transplantasiyası xərcləri ilə əlavə yük yaradır. Erkən diaqnoz isə xəstəliyin gedişatını dəyişmək, müalicə variantlarını genişləndirmək və nəticə etibarilə xəstənin ümumi sağlamlıq trayektoriyasını yaxşılaşdırmaq potensialına malikdir.

Layihənin əsas tədqiqatçılarından biri Claudio Rigatto erkən diaqnozun vacibliyini vurğulayaraq qeyd edir: “Böyrək xəstəliklərini vaxtında müəyyən edə bilsək, bir çox hallarda dializə keçidə ehtiyac qalmayacaq”.

Mövcud böyrək funksiyası testləri adətən bahalı laboratoriya avadanlığı, ixtisaslı işçi qüvvəsi və nəticələrin əldə olunması üçün bir neçə günlük müddət tələb edir. Bu tələblər, xüsusilə az resurslu icmalar üçün ciddi maneə yaradır. “uCR-Chip” isə bu problemləri həll etmək məqsədilə hazırlanmış ucuz, portativ və istifadəsi asan bir texnologiyadır. Bu alət sidik nümunəsində kreatinin səviyyəsini ölçmək üçün rəng əsaslı kimyəvi reaksiyadan istifadə edir və yeddi dəqiqədən az müddətdə nəticə verir.

Tədqiqat qrupu Francis Lin və Claudio Rigattonun rəhbərliyi ilə müxtəlif elm adamlarının iştirakı ilə formalaşıb. Komanda bu texnologiyanın daha da inkişafı və kommersiyalaşdırılması məqsədilə Manitobada yerləşən “AssureCKD Inc” biotexnologiya şirkəti ilə əməkdaşlıq edir.

“uCR-Chip” texnologiyasının tətbiqi səhiyyə sistemlərinə iki əsas üstünlük vəd edir: xəstəliklərin erkən mərhələdə aşkarlanması sayəsində müalicə yükünün və xərclərin azalması və tibbi xidmətlərə çıxış imkanlarının genişlənməsi. Bu texnologiya diaqnostik nəticələrin daha sürətli əldə olunmasına imkan yaradaraq səhiyyə mütəxəssislərinə real vaxtda müdaxilə etmək və fərdi müalicə planlarını daha effektiv şəkildə tənzimləmək şansı verir. Kanada kimi xroniki xəstəliklərin idarə olunmasına dair səmərəli və sərfəli həll yolları axtaran ölkələr üçün bu yenilik təkcə texnoloji inkişaf deyil, eyni zamanda, həyat xilas edən bir vasitədir. Rigatto-nun sözləri ilə desək: “Bu yenilik daha çox fərdiləşdirilmiş tibbi yardıma qapı açır və böyrək xəstəliklərinin erkən mərhələdə aşkarlanmasını reallaşdıraraq xəstələrin lazımi qayğını vaxtında almasına şərait yaradır”.

Bu araşdırma göstərir ki, səhiyyənin gələcəyi yalnız böyük texnologiyalarla deyil, həm də onların hər kəs üçün əlçatan olması ilə müəyyən olunur.