FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

Mass General Brigham tədqiqatçılarının apardığı son araşdırma göstərir ki, qida qəbulunun vaxtı, xüsusilə də yalnız gündüz saatlarında yemək, növbəli iş rejiminin səbəb olduğu ürək-damar risklərinin qarşısını almaqda mühüm rol oynaya bilər.

Fhnews.az “MedicalXpress” portalına istinadla xəbər verir ki, tədqiqatın nəticələri “Nature Communications” elmi jurnalında dərc olunub.

Brigham və Qadın Xəstəxanasında tibb professoru və Tibbi Xronobiologiya Proqramının direktoru olan baş müəllif Frank A.J.L. Scheer qeyd edir ki, əvvəlki araşdırmalar onların “sirkadiyalı uyğunsuzluq” adlandırdıqları - davranış dövrünün daxili bədən saatı ilə uyğun gəlməməsi halının ürək-damar risk faktorlarını artırdığını göstərmişdi. Yeni tədqiqat isə bu riskin qida vaxtına müdaxilə ilə azaldıla biləcəyini ortaya qoyur. Araşdırma çərçivəsində 20 sağlam gənc iştirakçı Brigham və Qadın Klinik Tədqiqat Mərkəzində iki həftəlik stasionar mühitdə müşahidə olunub. Onlar xarici vaxt göstəricilərindən (pəncərələr, saatlar, elektronika və s.) təcrid olunmuş şəraitdə “daimi rutin protokolu” adlanan nəzarətli laboratoriya şəraitinə uyğunlaşdırılıblar. Bu protokol çərçivəsində iştirakçılar zəif işıqlandırılmış mühitdə 32 saat oyaq saxlanılıb, eyni duruşda qalıb və hər saat müəyyən edilmiş miqdarda qəlyanaltı qəbul ediblər. Sonra iştirakçılar iki qrupa bölünüb: bir qrup həm gündüz, həm də gecə saatlarında yemək yeyib, digər qrup isə yalnız gündüz yeməklə məhdudlaşdırılıb. Qeyd olunmalıdır ki, hər iki qrupun yuxu cədvəli eyni olub, bu da nəticələrin yalnız yemək vaxtı ilə əlaqələndirilməsinə şərait yaradıb. Tədqiqatda iştirakçıların ürək-damar risk faktorları – o cümlədən avtonom sinir sistemi markerləri, plazminogen aktivator inhibitoru-1 (PAI-1) səviyyəsi və qan təzyiqi – ölçülüb. Gecə-gündüz yemək qəbul edən şəxslərdə bu risk faktorlarında artım müşahidə edildiyi halda, yalnız gündüz yeyən iştirakçılarda bu göstəricilər stabil qalıb. Maraqlıdır ki, hər iki qrup eyni miqdarda və növdə qida qəbul etsə də fərq yalnız yemək vaxtı ilə bağlı olub.

Tədqiqatın baş müəlliflərindən biri, Southampton Universitetinin dosenti dr. Sarah Chellappa araşdırmanın üstün cəhətini belə izah edir: “Tədqiqatımız nəticələrə təsir edə biləcək hər bir faktora nəzarət etdi, ona görə də deyə bilərik ki, ürək-damar risk faktorlarında bu dəyişikliklərə səbəb olan qida vaxtıdır”.

Araşdırmanın əsas məhdudiyyəti iştirakçı sayının az olması və iki həftəlik müşahidə müddəti ilə bağlıdır. Bununla belə, əldə olunan nəticələr gələcəkdə genişmiqyaslı və uzunmüddətli tədqiqatların aparılması üçün əsas verir. Tədqiqatçılar vurğulayırlar ki, qida qəbulunun vaxtını tənzimləmək – xüsusilə də gecə saatlarında yeməkdən qaçmaq – yalnız növbəli işçilər üçün deyil, həm də yuxu pozğunluqları yaşayan, səyahət edən və ya qeyri-sabit gündəlik rejimə malik olan insanlar üçün də faydalı ola bilər.