FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

İsveçrə, Böyük Britaniya və Norveçdən olan beynəlxalq alimlər qrupu Yer kürəsində həyatın kosmik toz hissəcikləri sayəsində yarana biləcəyi qənaətinə gəlib.

Fhnews.az xəbər verir ki, tədqiqat Nature Astronomy (NatAstron) elmi jurnalında dərc olunub.

Planetimizdəki orqanizmlərin mənşəyi çoxdan sirr olaraq qalır. Aparıcı nəzəriyyələr həyatın üzvi birləşmələrin əmələ gəldiyi və həyatın təkamül edənə qədər dəfələrlə birləşdirildiyi, sözdə prebiotik kimyadan yarandığını hesab edirlər.

Bununla belə, yer səthinin süxurları prebiotik proseslər üçün əsas elementlərin reaktiv və həll olunan formalarında nisbətən zəifdir: fosfor, kükürd, azot və karbon. Alimlər bu dəfə kosmik tozun planetimizdə həyatın yaranmasına səbəb olub-olmadığını araşdırıb.

Kosmik toz planetlərarası fəzada asteroidlərin toqquşması və ya kometaların günəş sistemi boyunca hərəkət edərkən buxarlanması və parçalanması nəticəsində əmələ gəlir. Alimlər qeyd ediblər ki, bəzi kosmik toz prebiotik elementlərin böyük bir hissəsini saxlayaraq Yer atmosferindən keçir. Məlumdur ki, kosmik tozun konsentratlı yataqları bu gün Yerdə normal çöküntü prosesləri nəticəsində əmələ gəlir.

Tədqiqatçılar astrofiziki modelləşdirmə və geoloji modellərdən istifadə edərək, Ayın yaranması kimi tanınan hadisədən (Mars böyüklüyündə obyektlə Yerin mümkün toqquşması nəticəsində Ayı yaranması – Qeyd) sonra ilk 500 milyon il ərzində Yer səthində toplanmış ola biləcək kosmik tozun axını və tərkibini ölçməyə çalışdılar.

Rəqəmsal modellər kimi Yupiterin komet və asteroid ailəsindən olan tozlar nəzərdən keçirilib. Nəticələri Yer kürəsində müasir toplanma təxminləri ilə müqayisə edərək, komanda aşkar edib ki, Yer kürəsində ümumi kosmik toz yığılması bu gün müşahidə ediləndən 100-10.000 dəfə yüksək ola bilərdi.

Model həmçinin müəyyən geoloji dövr ərzində çökdürülmüş konsolidasiya edilməmiş çöküntülərdə tozun nisbətini proqnozlaşdırmaq üçün istifadə edilib. Onlar buzlaq səthləri, isti səhralar və dərin dəniz çöküntüləri də daxil olmaqla bir sıra müvafiq mühitlərə baxıblar. Nəticələri təsdiqləmək üçün komanda onları hazırda Yerdəki bu mühitlərin məlum ölçüləri ilə müqayisə edib.

Komanda, kosmik tozun modelin proqnozlaşdırdığı ən yüksək sürətlərdə belə dərin dəniz çöküntülərinin kiçik bir hissəsini təşkil etdiyini müəyyən edib. Bununla belə, səhra və buzlaq ərazilərdə kosmik toz çöküntünün 50%-dən çoxunu təşkil edə bilər. Kosmik tozun ən yüksək konsentrasiyası (80%-dən çox) buzlaqların əridiyi ərazilərdədir. Belə ki, buzlaq gölləri həyatın erkən mərhələlərini dəstəkləmək üçün əla mühit təmin edir.