FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

Pomidor minalayıcı güvəsi 1917-ci ildə Cənubi Amerikada aşkar edilib və hazırda dünyanın bir çox, o cümlədən də Şimali Amerika və Aralıq dənizi hövzəsi ölkələrində geniş yayılıb. Azərbaycanda bu zərərverici ilk dəfə 2010-cu ildə Abşeron rayonu ərazisində qeydə alınıb.

Fhnews.az AQTA-ya istinadən xəbər verir ki, pomidor minalayıcı güvəsi açıq və örtülü şəraitdə becərilən pomidor bitkisinin başlıca zərərvericisidir. Sürfələri pomidor bitkisinin kökü istisna olmaqla, bütün vegetativ və generativ orqanlarına ziyan vurur. Yumurtadan çıxan sürfə meyvə, yarpaq, saplaq və gövdəyə girərək iki epidermis arasındakı parenxima toxuması ilə qidalanır. Sürfənin yarpaqda açdığı “minalar” və ya “lağımlar” geniş olub şəffaf boşluq kimi görünür. Pomidor minalayıcı güvəsi əsasən, yetişməmiş meyvələrə üstünlük verir və meyvənin kasa yarpaqlarından içəriyə daxil olur. Zərərvericinin meyvədə açdığı “yollar” nizamsız olub, meyvənin hər tərəfində görünür. Belə meyvələr istehlak dəyərini itirir. Zədələnmiş toxumalar daha sonra nekrotik qəhvəyi rəngli ləkələrə çevrilərək quruyur.

Pomidor minalayıcı güvəsinin birbaşa fitosanitar riski pomidorun, eləcə də bibər, badımcan kimi digər qida bitkilərinin istehlak əhəmiyyətli tərəvəz bitkiləri olması ilə əlaqədardır. Yayılma arealının sərhədləri dəqiqləşdirildikdən sonra yayıldığı ərazilərdə karantin elan olunaraq təcrid və ləğvedici tədbirlərin aparılmasına, ocaqların tamamilə məhv edilməsinə və ya müəyyən ərazidə nəzarətdə saxlanılmasına səbəb ola bilər. Konkret ərazidə yayılması və ləğvedici tədbirlərin aparılması barədə beynəlxalq qurumlara məlumat verildiyi halda, bitkiçilik məhsullarının ixracı zamanı bir sıra ölkələr tərəfindən idxal olunan məhsulların pomidor minalayıcı güvəsindən azad istehsal sahəsindən olması tələbi irəli sürülə bilər. Lakin karantin elan olunmaması, ocaqlarda təcrid və ləğvedici tədbirlərin aparılmaması zərərli orqanizmin sürətlə yayılmasına, kütləvi məhsul itikisinə səbəb olmaqla yanaşı, idxalçı ölkələrdə aşkar edildikdə, Bitki Karantini və Mühafizəsi üzrə Beynəlxalq Konvensiyanın tələblərinə riayət olunmaması kimi qiymətləndirilir.

Dünya ölkələrinin praktikasında başlıca olaraq zərərvericidən azad zona və ya azad istehsal sahələrinin yaradılmasına üstünlük verir. Lakin bu, o halda mümkündür ki, zərərverici ölkənin həmin ərazisinə iqlim şərtlərinə görə uyğunlaşa bilməsin və ya yoluxmuş ərazi ilə azad zona arasında zərərvericinin yayılmasının qarşısını alan maneələr (məsələn, hündür dağlar, keçilməz meşələr, su hövzələri və s.) olsun. Bu hallar olmadıqda isə zərərvericidən azad istehsal yerlərinin yaradılması sistemindən istifadə edilir.

Qeyd edək ki, hazırda ölkəmizdə fəaliyyət göstərən bitkiçilik təsərrüfatlarında pomidor minalayıcı güvəsinə qarşı müasir metodlarla mübarizə tədbirləri həyata keçirilir.