FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

Çin 2028-ci ildə “Chang'e-8” missiyası ilə Aya süni intellekt dəstəkli kəşfiyyat vasitəsi göndərməyi planlaşdırır. Bu kəşfiyyat vasitələrinin hazırlanmasında türkiyəli alimin də əməyi olduğu bildirilib. Süni intellektlə dəstəkləndiyi bildirilən kəşfiyyat vasitələrinin Ayın sərt şərtlərinə uyğunlaşa bildiyi vurğulanıb.
Bu missiyada ilk dəfə olaraq özəl şirkət “Star.Vision” Çin kosmik missiyasında mərkəzi rol oynayacaq.Bundan əlavə, beynəlxalq əməkdaşlıq kosmik tədqiqatlarda süni intellektin artan əhəmiyyətini vurğulayır.

Missiya çərçivəsində Aya göndəriləcək iki süni intellekt dəstəkli kəşfiyyat vasitəsi “Star.Vision” və beynəlxalq alimlərlə əməkdaşlıq çərçivəsində hazırlanıb.Bu adlar arasında Türkiyədən Orta Doğu Texniki Universitetindən Halil Ersin Söken və Çindən Zhejiang Universitetindən Sun Shujian kimi tanınmış alimlər də var.

Bu kəşfiyyat vasitələri bir-biri ilə avtonom şəkildə qarşılıqlı əlaqə qura biləcək və bir robotun məlumat və tapşırıqları paylaşmaqla nail ola bilməyəcəyi məqsədlərə nail olacaqlar.

Əvvəlki Ay roverləri öncədən proqramlaşdırılmış təlimatlarla məhdudlaşırdı, lakin yeni roverlər süni intellekt texnologiyaları sayəsində Ayın sərt şərtlərinə uyğunlaşa biləcəklər.Aşağı cazibə qüvvəsi və həddindən artıq temperatur fərqləri kimi Ayın sərt ekoloji şərtləri roverlərin elektron sistemləri üçün ciddi problemlər yaradır.

Missiyanın digər mühüm elementi Ayda komanda və rabitə mərkəzinin yaradılmasının sınaqdan keçirilməsidir. Bu mərkəz planlaşdırılan gələcək Ay bazasının bir hissəsi hesab edilə bilər və həm gələcək kəşfiyyat, həm də potensial insanlı missiyalar üçün başlanğıc nöqtəsi ola bilər. Lakin məxfilik səbəbindən kəşfiyyat maşınlarının yerinə yetirəcəyi dəqiq tapşırıqlar açıqlanmayıb.

Beynəlxalq tərəfdaşlarla əməkdaşlıq və süni intellektlə işləyən roverlərdən istifadə Çinin iddialı Ay proqramında mühüm mərhələni təmsil edir.

Bu missiya nəinki Ay haqqında yeni elmi məlumat verəcək, həm də gələcək kəşfiyyat və Ayda daimi varlığın yaradılması üçün əsas yarada bilər.

“Chang'e-8” missiyasına hazırlıq davam edərkən, Çinli və Amerikalı tədqiqatçılar Ayın qaranlıq tərəfində vulkan püskürmələrinin yaşını araşdırdılar.

“Chang'e-6” zondunun topladığı nümunələr sayəsində bu vulkanik fəaliyyətlərin təxminən 2,8 milyard il əvvəl meydana gəldiyi müəyyən edilmişdir.

Bu tapıntılar Ayın geoloji tarixinə yeni işıq salaraq, Ayın qaranlıq tərəfində vulkanik fəaliyyətin əvvəllər düşünüldüyündən daha uzun sürdüyünü ortaya qoyub.

Bu araşdırmaların nəticələri “Nature and Science” kimi nüfuzlu elmi jurnallarda dərc edilib və Ayın inkişafı haqqında dəyərli məlumatlar verib.