FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

NASA Artemida Proqramı çərçivəsində 2030-cu ildən əvvəl Aya astronavt göndərməyi hədəfləyir. Bununla belə, Ay tozunun aşındırıcı və yapışqan təbiəti astronavtın sağlamlığı və avadanlıqları üçün böyük problem yaradır. Buna görə də NASA Ay tozunu anlamaq və onun təsirini azaltmaq üçün yeni texnologiyalar hazırlayır.

Avropa Kosmik Agentliyi və Çin kimi kosmik agentliklər də ilk dəfə olaraq Aya astronavtlarını göndərməyi planlaşdırır. Bundan əlavə, bütün bu agentliklər Cənub Qütbü-Aitken hövzəsində daimi yaşayış yerləri qurmağı və bəşəriyyətin Ayda davamlı olmasını təmin edəcək infrastruktur yaratmağı hədəfləyir.Bununla belə, kosmos agentlikləri Ay mühitinin təbiətinə görə bir çox problemlərlə üzləşirlər.

Həddindən artıq temperatur fərqləri, 14 günlük gündüz-gecə dövrü və atmosferin olmaması kimi amillərlə yanaşı, ən böyük problemlərdən biri də Ay reqolitinin yəni Ay tozunun olmasıdır.

Ay tozu kobud və kəskin quruluşa malik olmaqla yanaşı, elektrostatik yüklü olduğu üçün hər şeyə yapışır.

Bu toz astronavtın sağlamlığına və avadanlıqlarına mənfi təsir göstərdiyi üçün NASA bu tozun yığılmasının qarşısını almaq üçün texnologiyalar inkişaf etdirir. Bu texnologiyalardan yeddisi Ay tozunun təsirini azaltmaq qabiliyyətini qiymətləndirmək üçün “Blue Origin”in New Shepard raketində uçuş testi zamanı sınaqdan keçiriləcək. Ay tozunun digər böyük problemi isə kosmik gəmilərin eniş və qalxma mühərrikləri sayəsində bu tozun qarışaraq havaya yayılmasıdır.

Ayda atmosferin olmaması və cazibə qüvvəsinin az olması səbəbindən bu toz uzun müddət havada asılı vəziyyətdə qala bilir.Ay reqolitinin kəskin strukturu meteorit və mikrometeorit təsirləri, həmçinin milyardlarla il ərzində eroziya olmaması səbəbindən eroziv hala gəlib.

Bu o deməkdir ki, toz astronavt kostyumlarından tutmuş avadanlıqlara, insan dərisindən tutmuş gözlərə və ağciyərlərə qədər təmasda olduğu istənilən səthi zədələyə bilər. O, həmçinin istilik radiatorlarını örtərək avadanlığın həddindən artıq istiləşməsinə səbəb ola bilər və pəncərələrdə, kamera obyektivlərində və vizörlərdə toplana bilər ki, bu da görmə, naviqasiya və dəqiq təsvirlər əldə etməyi çətinləşdirir.