FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

Tədqiqatçılar daha təhlükəsiz və dayanıqlı kənd təsərrüfatı perspektivləri üçün kartof və pomidor bitkilərində zəhərli birləşmələrin (SGA) sintezini məhdudlaşdıran innovativ metod hazırlayıblar. Bu tədqiqat qida tullantılarının azaldılması və ekstremal mühitlərdə məhsul təsərrüfatının inkişaf etdirilməsi sahəsində mühüm irəliləyişləri əhatə edir.

Fhnews.az “Science” jurnalına istinadla xəbər verir ki, tədqiqatın rəhbəri, molekulyar biokimyaçı Adam Jozviak məsələ ilə bağlı məlumat verib. Bildirib ki, SGA birləşmələri, bitkiləri həşəratlardan qorumaq üçün vacib olsa da, onların bəzi hissələrinin yeyilməsini təhlükəli edir: “Biz artıq biosintetik yolu aşkar etmişik. Bu biliklə yalnız yarpaqlarda toksin istehsal edən, lakin yeyilməli hissələri təhlükəsiz qalan bitkilər yetişdirmək mümkündür”.

Araşdırma nəticələrinə əsasən, SGA sintezində mühüm rol oynayan “GAME15” adlı zülalın genetik mexanizmi müəyyən edilib. Bu zülal, zəhərli birləşmələrin səmərəli sintezini təmin etməklə yanaşı, onların digər hüceyrə hissələrinə yayılmasının qarşısını alır. Alimlər GAME15 zülalını manipulyasiya edərək, kartofun yeyilən hissələrində toksin toplanmasını tamamilə aradan qaldırmağı hədəfləyirlər. Tədqiqat göstərir ki, Günəş işığı, hətta məhsul yığıldıqdan sonra belə, kök yumrularında SGA istehsalını artırır. Toksinlərin azaldılması təkcə qida təhlükəsizliyini artırmır, həm də məhsulların daşınması və saxlanmasını asanlaşdırır. Bu texnologiyanın əkinçilikdə istifadəsi geniş perspektivlər vəd edir. Məhdud məkanlarda, məsələn, kosmos missiyalarında və ya şaquli əkinçilik sistemlərində, hər bir bitki hissəsinin yeyilə biləcəyi təsərrüfat modellərinin yaradılmasına imkan yaranır.

A.Jozviak qeyd edib ki, bir bitkinin bütün hissələrinin istifadəyə yararlı olduğu bir sistem yaratmaq, kosmos tədqiqatları üçün xüsusilə əhəmiyyətlidir: “Bu kəşf bizi çox həyəcanlandırır. Kartof kimi məhsulların ömrünü uzatmaqla həm Yer üzündə, həm də onun hüdudlarından kənarda tullantıların azaldılmasına nail olmaq mümkündür”.

Tədqiqat İsrailin Veizman Elm İnstitutu və Yaponiyanın müxtəlif nüfuzlu elm mərkəzləri ilə əməkdaşlıq çərçivəsində aparılıb. Alimlər nəticələrin qida təhlükəsizliyini artırmaqla yanaşı, kənd təsərrüfatının davamlılığına da böyük töhfə verəcəyini vurğulayıblar. Bu yenilik həm fermerlər, həm də istehlakçılar üçün daha təhlükəsiz, uzunmüddətli istifadəyə yararlı məhsulların hazırlanmasını vəd edir. Tədqiqat, həmçinin müasir tələblərə uyğun yeni əkinçilik modellərinin yaradılmasına şərait yaradır.