FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

ABŞ-da aparılan yeni peyk radar araşdırması ölkənin ən sıx məskunlaşdığı 28 şəhərində yer səthinin əhəmiyyətli dərəcədə aşağı düşdüyünü ortaya çıxarıb. Araşdırma 2015-2021-ci illər arasında təhlil edilən bütün şəhərlərdə şəhər torpaqlarının ən azı 20 faizinin dağıldığını müəyyən edib. 28 şəhərdən 25-də bu nisbət yüzdə 65-i keçib. Təxminən 34 milyon insanın yaşadığı bu şəhərlərdə çöküşün başda urbanizasiya, quraqlıq və dəniz səviyyəsinin qalxması olmaqla müxtəlif amillərin səbəb olduğu bildirilir.

Ekspertlərin fikrincə, bu, infrastrukturun təhlükəsizliyi və daşqın riski baxımından ciddi problemlərə səbəb ola bilər.

Virciniya Texnologiya Universitetinin geofiziki Leonard Ohenin rəhbərlik etdiyi qrupun araşdırmasına görə, səthinin 98 faizindən çoxu çökmüş şəhərlər arasında Çikaqo, Dallas, Kolumbus, Detroit, Fort Uort, Denver, Nyu-York, İndianapolis, Hyuston və Şarlotta var. Xüsusilə Hyuston ən çox təsirlənən şəhərdir, torpaq ildə 5 millimetrdən çox çökür. Bildirilib ki, şəhərin 40 faizindən çoxu bu göstəricini keçib, 12 faizində isə ildə 10 millimetrdən çox çökmə müşahidə olunub.

Bu vəziyyətin əsas səbəbləri arasında qrunt sularından həddindən artıq istifadə və neft və qaz hasilatı daxildir. Araşdırma zamanı 29 mindən çox binanın yüksək riskli ərazilərdə yerləşdiyi məlum olub. Mütəxəssislərin fikrincə, yer səviyyəsində belə enmələr adətən səssizcə davam edir və infrastrukturun zədələnməsi yalnız kritik mərhələyə çatdıqda nəzərə çarpır.

Virciniya Texnologiya Universitetinin geofiziki Manoochehr Shirzaei, "Bu cür risklər sürətlə inkişaf edən şəhərlərdə xüsusilə yüksəkdir. İnfrastruktur zamanla səssizcə zədələnə bilər və nəticələr yalnız böyük ziyanla aydın ola bilər "-deyə bildirib.

Mütəxəssislər deyirlər ki, yeraltı sulardan istifadənin azaldılması şəhərlərin dağılmasını ləngidə bilər. Bununla belə, həll yolu hər bir şəhərin ölçüsünə, geoloji quruluşuna və məruz qaldığı risklərə görə dəyişir.

Dəniz səviyyəsinin yüksəldiyi sahil şəhərlərində duzlu su işğalına qarşı tədbirlər və fırtına dalğalarına davamlı infrastruktur tövsiyə edilərkən, Yeni Orlean kimi daşqın riski olan ərazilərdə torpaq hündürlüyü və ya drenaj sistemlərinin gücləndirilməsi tələb oluna bilər.

Tədqiqat “Nature Cities” jurnalında dərc olunub.