FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

Ölü dənizin dibində parıldayan maye püskürən sirli ventilyasiya dəlikləri aşkar edilib. Alimlər hesab edirlər ki, bacalar bölgədəki çuxurların hara açılacağına işarə ola bilər.

İordaniya, İsrail və İordan çayının qərb sahili arasında yerləşən Ölü dənizin su səviyyəsi hər il təxminən 1 metr azalır. Quraqlıq və gölü qidalandıran kanalların içməli suya və suvarmaya yönəldilməsi səbəbindən illərdir gölün su səviyyəsi düşür. Nəticədə ətraf ölkələrin yeraltı sulara çıxışı getdikcə çətinləşir. Almaniyanın Helmholtz Ətraf Mühit Araşdırmaları Mərkəzinin alimləri yeraltı su anbarlarını araşdırarkən, parlayan maye püskürən mirvari ağ sütunlara rast gəliblər.

Sütunların əksəriyyəti gölün dibindən 1-2 metr hündürlükdə olduğu halda, bəzilərinin hündürlüyü 7 metrə çatıb. Alimlərin fikrincə, bunlar dənizin dərinliklərindəki qara tüstü çıxışlarına heyrətamiz dərəcədə bənzəsələr də, buradakı sistem tamamilə fərqlidir.

Ölü dənizdəki bacaların səthə çox yaxın yerləşməsi ilə yanaşı, onların buraxdığı materialın tərkibi də qara tüstü bacalarından fərqlidir. Dənizin dərinliklərindəki ventilyasiya dəlikləri tərkibində kükürd olan qaynar suyu səpdiyi halda, yeni kəşf edilənlər yüksək səviyyədə duz olan suyu üfürür.

Bacaları tədqiq edən alimlər müəyyən ediblər ki, yeraltı su anbarlarının ətrafındakı sular gölün dibindəki duzla zəngin qayaların qalın təbəqələrinə nüfuz edib. Daşlardakı duzun əriyib suya qarışması nəticəsində yaranan duzlu su da bacalardan püskürür.

Bu duzlu suyun sıxlığı Ölü dənizdəki suyun sıxlığından bir qədər aşağı olduğu üçün jet kimi yuxarı qalxır. Duman kimi görünsə də, duzlu maye fışqırır.

Bu bacaların yeraltından gələn mayenin göl suyu ilə təmasda olan duzun əriməsi və öz-özünə kristallaşması nəticəsində əmələ gəldiyinə də inanılırdı. Tədqiqatçılar bu ağ bacaların bölgədəki çuxurların əlaməti ola biləcəyini düşünürlər.

Ölü dənizin altındakı duzla zəngin süxurların aşınması böyük yeraltı boşluqlar yaradır. Nəticədə yuxarıdakı nazik təbəqə çökür və böyük çuxurlar yaradır.Gölü əhatə edən ərazidə çuxurlar çoxdan ciddi problem olsa da, alimlər onların nə vaxt və harada əmələ gələcəyini proqnozlaşdırmaq üçün üsul axtarırdılar.

Yeni araşdırma nəticəsində məlum olub ki, ağ bacaların olduğu yerlərdə çuxurlar əmələ gəlir. İkisi arasında əlaqə sübut olunarsa, elm adamları bacaların xəritəsini çəkə və həssas yerləri müəyyən edə bilərlər.