FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

Son onilliklərdə dünyada meqaquraqlıqların həm intensivliyində, həm də tezliyində əhəmiyyətli artım müşahidə edilib. “Science” jurnalında dərc olunan bir tədqiqat quraqlıqların qlobal miqyasda ekosistemlərə və insan cəmiyyətlərinə təsirini təhlil edib. 1980-ci ildən 2018-ci ilə qədər aparılan analizlər göstərir ki, Yer kürəsi çoxillik quraqlıqların təsiri altında daha çox əraziyə məruz qalır.

Fhnews.az “Science News” saytına istinadla xəbər verir ki, Birmensdorfdakı İsveçrə Federal Meşə, Qar və Landşaft Tədqiqatları İnstitutunun əməkdaşı, fiziki coğrafiyaşünas Liançji Çen və həmkarlarının apardıqları araşdırmalar bunu deməyə əsas verir. Tədqiqatlar göstərib ki, hər il meqaquraqlıqlar əlavə 5 milyon hektar əraziyə təsir edir. Bu cür davamlı yağıntı azlığı təkcə içməli su çatışmazlığına deyil, həm də kənd təsərrüfatı məhsullarının azalmasına, qida təhlükəsizliyinin təhdid olunmasına, ağacların kütləvi ölümünə və meşə yanğınlarının artmasına səbəb ola bilər.

Tədqiqatlar göstərir ki, son 30 ildə dünyanın, demək olar ki, bütün qitələri uzunmüddətli quraqlıqlara məruz qalıb. Xüsusilə Şimali Amerikanın cənub-qərbində, 2008-2014-cü illər arasında baş verən quraqlıq dövrü, regionda son 1200 ildə qeydə alınmış ən ekstremal hadisə olaraq yadda qalıb. Bu dövr ərzində Kaliforniyada meşə yanğınlarının artması, hətta qış aylarında belə, quraqlığın birbaşa təsiri ilə izah edilir. Araşdırmada peyk məlumatlarından istifadə edərək, yağıntılar və buxarlanma göstəriciləri əsasında quraqlıqların təsir sahələri və intensivliyi xəritələndirilib. Bununla yanaşı, quraqlıqların bitki örtüyünə təsiri təhlil edilərək müxtəlif ekosistemlərin dayanıqlılığı qiymətləndirilib. Məlum olub ki, çəmənliklər meqaquraqlıqlardan ən çox təsirlənən ekosistemlərdir. Lakin bu biomlar nisbətən möhkəm olub və quraqlıqdan sonra sürətlə bərpa olunma potensialına malikdir. Tropik və mülayim meşələr isə çəmənliklərə nisbətən daha həssasdır. Şimal boreal meşələri isə müəyyən dərəcədə quruluqla mübarizə aparsalar da, qlobal istiləşmə səbəbindən böyümə mövsümlərinin uzanması ilə daha çox yaşıllaşma göstərib. Tədqiqatçılar xəbərdarlıq edir ki, Yer kürəsində meqaquraqlıqların intensivliyinin və tezliyinin artması, hətta ən davamlı ekosistemlərin belə möhkəmlik hüdudlarını aşmasına səbəb ola bilər. Bu, yalnız təbiətə deyil, həm də qlobal qida təhlükəsizliyi və su resurslarına ciddi təsirlər doğura bilər.

Bu tapıntılar davamlı ekoloji idarəetmə və iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə tədbirlərinin zəruriliyini bir daha vurğulayır. Tədqiqat göstərir ki, planetin istiləşməsi ilə birlikdə su resurslarının qorunması və ekosistemlərin dayanıqlılığının təmin edilməsi üçün qlobal səylərə ehtiyac var.