FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

Qlobal istiləşmənin Antarktidanın buz təbəqəsinin əriməsi ilə birlikdə 100 gizli vulkan püskürməsinə səbəb ola biləcəyi irəli sürülüb. 4000 kompüter simulyasiyasında elm adamları buzların əriməsi ilə maqmatik təzyiqin azaldığını və bunun da püskürmə riskini artıra biləcəyini aşkar ediblər. Transantarktika dağları Şərqi və Qərbi Antarktidanı ayırır. Bu qitə məşhur lava gölü ilə tanınan Erebus dağı kimi vulkanik nəhənglərin evidir.Bununla belə, Antarktidada ən azı 100 gizli vulkan var ki, onların əksəriyyəti qərb sahillərində cəmləşib.Bəzi vulkanlar səthdən yuxarı qalxır, digərləri isə Antarktika buz təbəqəsinin bir neçə kilometr altında yerləşir. İqlim dəyişikliyi buz təbəqəsinin əriməsinə, bu da öz növbəsində qlobal dəniz səviyyəsinin yüksəlməsinə səbəb olur.

Bununla belə, ərimə təkcə qlobal deyil, həm də yerli səviyyədə təsir göstərir.Buz təbəqəsinin əriməsi altındakı qayaların çəkisini azaldır.Bunun dünyanın digər yerlərində subqlasial vulkanik aktivliyi artırdığı göstərilmişdir.

Alimlər Antarktidada basdırılmış vulkanların buz örtüyü itkisindən necə təsirləndiyini anlamaq üçün 4000 kompüter simulyasiyası həyata keçirib.Onların nəticələri göstərib ki, buzların tədricən əriməsi buzaltı püskürmələrin sayını və ölçüsünü artıra bilər.Buz təbəqəsinin götürülməsi səthin altındakı maqma kameralarına təzyiqi azaldır.Bu təzyiqin azalması maqmanın genişlənməsinə səbəb olur.

Bu genişlənmə maqma kamerasının divarlarına təzyiqi artıra və partlayışlara imkan yarada bilər.
Bəzi maqma kameralarında çoxlu uçucu qazlar da var.Bu qazlar ümumiyyətlə maqmada həll olunur.
Bu qazların qaçması maqma kamerasında təzyiqi artırır və buzların əriməsi buzaltı vulkanın püskürməsi ehtimalını sürətləndirə bilər.
Buzaltı vulkanların püskürmələri səthdə görünməyə bilər, lakin buz təbəqəsinə təsir göstərə bilər. Bu partlayışlardan qaynaqlanan istilik səthin dərinliklərində buzun daha da əriməsinə və üst buz təbəqəsinin zəifləməsinə səbəb ola bilər.

Bu, səthdən gələn təzyiqin daha da azalmasına səbəb ola biləcək əks əlaqə dövrəsi yarada bilər ki, bu da daha sonra yeni vulkan püskürmələri yarada bilər.

Antarktidanın buz təbəqəsi son buz dövründə daha qalın idi və güman edilir ki, eyni buz yükünün azalması, maqma və qazların genişlənməsi prosesi keçmiş püskürmələrə şərait yaratmış ola bilər.