İqlim böhranı ona gətirib çıxarıb ki, orta statistik insan 2024-cü ildə əlavə altı həftə təhlükəli isti günlər yaşayıb, bu da bütün dünyada istilik dalğalarının zərərli təsirini artırıb.

Fhnews.az xəbər verir ki, insan fəaliyyətinin səbəb olduğu qlobal istiləşmənin nəticələri bəzi insanlar üçün daha pis oldu. Bunu “World Weather Attribution” (“WWA)” və “Climate Central”ın təhlili göstərib. Karib hövzəsi və Sakit okean ada ölkələrinin sakinləri ən çox zərər çəkib. “The Guardian” yazır ki, bir çoxları qlobal istiləşmə səbəbindən təxminən 150 gün daha çox təhlükəli istilər yaşadılar, yəni demək olar ki, altı ay.

Dünya ölkələrinin demək olar ki, yarısı ən azı iki ay yüksək temperaturla üzləşib. Hətta Böyük Britaniya, ABŞ və Avstraliya kimi ən az zərərçəkən ölkələrdə belə qazıntı yanacağının yandırılması nəticəsində karbon dioksid emissiyaları əlavə üç həftə daha isti temperatura səbəb oldu.

280 milyon insanın yaşadığı İndoneziya, Sinqapur və bir çox Mərkəzi Amerika ölkələrində əlavə 122 gün təhlükəli istilər yaşandı. Yaxın Şərqdə Səudiyyə Ərəbistanın sakinləri bu il daha 70 isti gün yaşadı və ən azı 1300 Həcc zəvvarı isti hava dalğası səbəbindən həlak oldu. Braziliya və Banqladeşdə təxminən 50 əlavə isti gün, İspaniya, Norveç və Balkan ölkələrində isə əlavə bir ay yüksək temperatur yaşanıb.

İstiliyin artması iqlim böhranının ən ölümcül nəticəsidir. Alimlərin sözlərinə görə, kömür, neft və qazın yandırılmasına son qoyulması nəticələrin daha da pisləşməsinin qarşısının alınması üçün həyati əhəmiyyət kəsb edib, çünki 2024-cü ilin proqnozlara görə, rekord yüksək karbon qazı emissiyaları ilə bütün müşahidələr tarixində ən isti il olacaq.

Tədqiqatçılar istiliklə bağlı ölüm halları barədə real vaxt rejimində məlumat verməyə çağırıblar, çünki monitorinqin olmaması səbəbindən cari rəqəmlər “əhəmiyyətli dərəcədə azaldılır”. Ola bilsin ki, son onilliklərdə insan fəaliyyətinin səbəb olduğu qlobal istiləşmə nəticəsində milyonlarla insan həlak olub.

“WWA”nin həmrəhbəri və London İmperial Kollecindən doktor Friderike Ottonun sözlərinə görə, qazıntı yanacağın yaratdığı iqlim istiləşməsinin təsiri heç vaxt 2024-cü ildəki kimi bu qədər açıq-aydın və dağıdıcı olmayıb və davamlı iztirablara səbəb olub. İspaniyadakı daşqınlar, ABŞ-dakı qasırğalar, Amazondakı quraqlıq və Afrikadakı daşqınlar – bu, yalnız bir neçə nümunədir. “Vəziyyətin daha da pisləşməsini dayandırmaq üçün nə etməli olduğumuzu dəqiq bilirik: qazıntı yanacağın yandırılmasını dayandırmalıyıq”, - deyə Friderike Otto qeyd edir.

Noyabr ayında “The Guardian” nəşri məlumat verib ki, iqlim böhranı əvvəllər qeyri-mümkün olan istilik dalğalarına səbəb olub, eləcə də yüzlərlə digər ekstremal hava hadisələrini daha şiddətli edib.

2024-cü ildə iqlim böhranı qasırğalara da səbəb olub. “Climate Central”ın elm üzrə vitse-prezidenti Kristina Dal qeyd edir: “Bizim təhlillərimiz göstərdi ki, bu il hər Atlantik qasırğası iqlim dəyişikliyinə görə güclənib. İqlim dəyişikliyi olmasaydı, 5-ci kateqoriyaya aid olan “Berill” və “Milton qasırğaları” bu səviyyəyə çatmazdı”.

Qızıl Xaç və Qızıl Aypara İqlim Mərkəzinin proqram direktoru Culi Arriginin sözlərinə görə, daha bir dağıdıcı ekstremal havalar ili göstərir ki, biz hazırkı istiləşmə səviyyəsinin öhdəsindən gəlmək üçün o qədər də yaxşı hazırlaşmamışıq. 2025-ci ildə hər bir ölkənin iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşma səylərinin sürətləndirilməsi və zəngin ölkələrin inkişaf etməkdə olan ölkələrin daha davamlı olmasına kömək edilməsi üçün vəsaitin ayrılması çox vacibdir.

Tədqiqatçılar bildiriblər ki, tədbirlər həyatları xilas edən erkən xəbərdarlıq sistemlərinin təkmilləşdirilməsini və istiliklə bağlı ölüm halları barədə məlumatlandırmanı ehtiva etməlidir.