FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

“Nature” jurnalında dərc olunan yeni araşdırma göstərir ki, bu gün Afrika ilə Səudiyyə Ərəbistanı arasında yerləşən Saharo-Ərəb səhrası kimi tanınan bölgə həmişə quraq ərazi olmayıb. Son 8 milyon il ərzində bu bölgədə heyvanların və erkən insanların hərəkətini və məskunlaşmasını dəstəkləyən çaylar və göllər ilə örtülmüş dövri yaşıl sahələr olmuşdur. Beynəlxalq tədqiqat qrupu tərəfindən aparılan, Səudiyyə İrs Komissiyası və Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən dəstəklənən tədqiqat bu bölgənin Afrika və Avrasiya arasında biocoğrafi körpü kimi əvvəllər tanınmamış kritik rolunu ortaya qoyur.

Bu gün Saharo-Ərəb səhrası dünyanın ən böyük təbii maneələrindən biridir və iki qitə arasında insanların və vəhşi təbiətin hərəkətini xeyli məhdudlaşdırır. Əvvəlki tədqiqatlar bu səhra mühitinin ən azı 11 milyon il ərzində dəyişməz qaldığını irəli sürmüşdü.

Bununla belə, Qriffit Universitetinin İnsan Təkamülü Tədqiqatları üzrə Avstraliya Mərkəzinin direktoru və tədqiqatın həmmüəllifi, professor Maykl Petraqlia dedi ki, Son Miosen, yəni qlobal temperaturun yüksəlməsi dövrü və Pleystosen,yəni çoxlu buz dövrlərini əhatə edən dövrlərinə aid fosil dəlilləri, Saharo çölü-Arab çölündə su ehtiyatlarından asılı olan heyvanların dövri olaraq mövcudluğuna işarə edir. Timsahlar, equids, begemot və fillər kimi heyvanlar indi quraq olan bu mənzərədə artıq mövcud olmayan çaylar və göllər sayəsində sağ qalmış olmalıdır.

Professor Petraqlia deyir ki, bu daha rütubətli şərtlər, ehtimal ki, Afrika və Avrasiya arasında məməlilərin miqrasiyasını asanlaşdırdı və Ərəbistan kontinental miqyaslı biocoğrafi dəyişikliklərin əsas kəsişmə nöqtəsi kimi xidmət edib.

Böyük Britaniyanın Northumbria Universitetinin alimləri Monika Markovska və Hubert Vonhof mağara speleotemləri üzərində apardıqları yeni araşdırmalar nəticəsində Ərəbistanda son 8 milyon il ərzində çoxsaylı rütubətli dövrlər yaşadığını ortaya çıxarıb.

Tədqiqatın aparıcı müəllifi Markovska bu dövrə qədər Ərəbistanın paleoiqlimi haqqında çox az məlumatın olduğunu qeyd edib. “Tapıntılar göstərir ki, rütubətli fasilələr zamanı yağıntılar azalıb və zamanla daha dəyişkən olub, musson təsirinin zəifləməsi və Pleystosen dövründə Şimal yarımkürəsində qütb buz örtüyünün artması ilə üst-üstə düşür."-deyə alim əlavə edib.

Bu araşdırma səhranın yaşıl keçmişinin izlərini ortaya qoyur və Ərəbistanın erkən bəşər tarixində oynadığı kritik rolu işıqlandırır.