FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

Dünyanın demək olar ki, hər yerində plastik çirklənmə müşahidə olunsa da, beynəlxalq təşkilatlar problemin həlli yollarını tapmağa çalışır. Bəs fərdi ehtiyat tədbirləri görərək bu həll yollarına necə töhfə verə bilərik?

Dünyada hər il təxminən 430 milyon ton plastik istehsal olunur və bunun 2/3-i qısa müddət ərzində istifadə oluna bilən məhsullardır. Hər gün 2000-dən çox zibil maşınına bərabər olan plastik okeanlara, dənizlərə, çaylara və göllərə daşınır. Bu qısa dövrəli plastiklərin istehsalı, istehlakı və istehlakdan sonrakı mərhələlərində heç bir tədbir görülməsə, 2060-cı ilə qədər plastik çirklənmənin üç dəfə arta biləcəyi təxmin edilir.

Digər tərəfdən, plastik çirklənmənin qarşısını almaq üçün Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ətraf Mühit Proqramı tərəfindən müəyyən edilən üsulların tətbiqi ilə 2040-cı ilə qədər plastik çirklənmənin 80 % azalacağı proqnozlaşdırılır.

Bu çərçivədə israfın qarşısının alınması, tullantıların əmələ gəlməsinin azaldılması, təkrar istifadə və təkrar emalın təşviqi məqsədilə 2017-ci ildə Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın xanımı Əminə Ərdoğanın rəhbərliyi ilə “Sıfır Tullantı Hərəkatı” başladıldı. Sıfır Tullantı Hərəkatı Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyasının 14 dekabr 2022-ci il tarixli qərarı ilə də dəstəkləndi və 30 mart Beynəlxalq Sıfır Tullantı Günü elan edildi.

Gündəlik həyatda tez-tez üstünlük verilən birdəfəlik plastiklər tullantıların əmələ gəlməsinə səbəb olan faktorlar arasında ilk sırada yer alan sıfır tullantı prinsipini mənimsəyərək plastik yerinə istifadə oluna bilən ekoloji təmiz məhsullar da bu tullantı ehtimalını azaldır. Həyatımıza sıfır tullantı həyat tərzinin daxil edilməsi həm qısa, həm də uzunmüddətli dövrdə əhəmiyyətli tullantıların idarə olunmasını təmin edir. Bu vəziyyəti fərdi ölçülərdən kənarda cəmiyyətlərə inteqrasiya edərək, hər il yandırılaraq məhv edilməyə çalışılan milyonlarla plastikin atmosferə zərər verməsinin qarşısı alınır.

Bəs, sıfır tullantı üsuluna, yəni tullantısız həyata keçmək üçün fərdi olaraq hansı yola getmək lazımdır?

Həyat standartlarınızı yaxşılaşdırmaqla yanaşı, planetimizi xilas etməyə kömək edəcək tullantısız yaşayış təklifləri bunlardır:

1. Suyunuzu plastik butulkalar yerinə şüşə və metal butulkalarda özünüzlə daşıya bilərsiniz.

2. Plastik torbalar yerinə parçadan olan torbalar seçə bilərsiniz

3. Ofisə gedəndə və ya çölə çıxanda yeməyinizi özünüzlə aparırsınızsa, birdəfəlik bıçaq və ya daşıma qabları yerinə metal və ya şüşədən istifadə edə bilərsiniz.

4. Ofisinizdə kağız və karton kimi məhsulların istifadəsini minimuma endirə və mümkünsə kompüteriniz vasitəsilə işinizi edə bilərsiniz.

5. Qablaşdırılmış qidaların istifadəsini minimuma endirə bilərsiniz

6. Tullantı məhsullarınızı təkrar emal edə və ya təkrar emal qutularına qoya bilərsiniz

7. Külək və günəş kimi bərpa olunan enerji mənbələrindən daha çox istifadəni həyatınıza daxil edə bilərsiniz.

8. Su və enerji istehlakınızı mümkün qədər minimuma endirə bilərsiniz

9. Qısa məsafələrə ictimai nəqliyyat və ya velosipedlə, uzun məsafələrə isə hava yerinə dəmir yolu, dəniz və ya avtomobil yolu ilə səyahət edə bilərsiniz.

10. Kompost üsulu ilə üzvi tullantılarınızı torpağa faydalı edə bilərsiniz.

11. Mümkünsə, ikinci əl sizə lazım olan məhsulları seçə, bitirdiyiniz, lakin hələ də istifadə oluna bilən məhsulları başqaları ilə paylaşa bilərsiniz.

12. Əşyalarınızdan uzun müddət istifadə edərək həm iqtisadiyyatınızı, həm də tullantısız həyat tərzinizi dəstəkləyə bilərsiniz.