FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

Planetimizin mövqeyi onun səthində suyun özü də daxil olmaqla, lazım olan bütün uçucu maddələrin mövcud olacağına zəmanət vermir.

Fhnews.az bu barədə TASS agentliyində dərc olunmuş məqaləyə istinadla xəbər verir.

Planetoloq alimlər müəyyən ediblər ki, sink və digər uçucu elementlərin ehtiyatlarının yarısından çoxu, eləcə də Yerin ilkin su ehtiyatlarının əhəmiyyətli hissəsi planetimizə Günəş sisteminin kənarından ibtidai asteroidlərlə birlikdə gəlib. Bu barədə Britaniya Kembric Universitetinin mətbuat xidməti məlumat yayıb.

Kembric Universitetinin tədqiqatçısı Reissa Martins bununla bağlı deyib: “Planetlə ulduz arasındakı məsafə onun səthində maye suyun mövcud olub-olmadığını müəyyən edir ki, bu da həyatın yaranması üçün vacib amildir. Asteroidlərin düşməsi nəticəsində su da daxil olmaqla, Yerin səthində uçucu maddələr yaranıb”.

Mütəxəssislər Yerin müxtəlif süxurlarında, eləcə də Antarktida, Afrika, Azərbaycan, Avstraliya, Estoniya və dünyanın digər ölkələrində geoloqlar tərəfindən tapılan və Yerə düşən çoxlu sayda asteroid parçalarında sinkin neçə müxtəlif izotopu olduğunu öyrəndikdən sonra bu qənaətə gəliblər. Tədqiqatçılar təklif ediblər ki, bu metalın müxtəlif izotoplarının nisbəti Günəş sisteminin müxtəlif bölgələrindən olan asteroidlər üçün çox fərqli ola bilər ki, bu da Yerin sink ehtiyatlarının mənşəyini müəyyən etməyə imkan verir.

Alimlər bu fikri rəhbər tutaraq, bu metalın beş növ atomunun - sink-64, sink-66, sink-67, sink-68, sink-70-in Yer süxurlarında və tədqiq edilmiş meteorit nümunələrində nisbətlərini ölçüblər. Onlar Yerə yaxın asteroidlərin fraqmentləridir, digərləri isə Günəş sisteminin kənarındakı göy cisimləri tərəfindən yaradılıb. Sonrakı müqayisələr təsdiq etdi ki, həm yüngül, həm də ağır sink izotoplarının nisbətləri müxtəlif növ asteroidlər və meteoritlərdən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənir.

Bu ölçmələrin nəticələrinə əsasən, alimlərdən ibarət qrup Günəş sisteminin müxtəlif sahələrində olan göy cisimlərinin iştirakı ilə Yerin və digər planetlərin əmələ gəlməsinin müxtəlif ssenarilərini hesablayıb. Hesablamalar göstərir ki, əgər planet Yer kürəsinin yaxınlığında əmələ gələn və istiliyin təsirindən sağ çıxmış 70 faiz protoplanetar göy cisimlərindən ibarətdirsə, onda onun sink və digər uçucu elementlərdən ibarət ehtiyatı faktiki mövcud olandan bir qədər aşağı olmalı idi.

Bu fakt göstərir ki, sink və digər uçucu maddələrin qalan 90 faizi Yerə Günəş sisteminin kənarlarından ibtidai xondrit asteroidlərlə birlikdə gəlib, onların dərinlikləri heç vaxt maddələrini əridə bilən, suyun və işığın uçucu olmasını təmin edən yüksək temperaturlara məruz qalmayıb. Mütəxəssislər belə qənaətə gəliblər ki, bu göy cisimləri planetimizi həyatın yaranması üçün zəruri olan su və digər uçucu maddələrin ilkin ehtiyatları ilə təmin etməkdə mühüm rol oynayıb.