FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

ABŞ-nın 2025-ci il büdcə layihəsi açıqlanıb. 1 trilyon 200 milyard dollarlıq büdcədəki bir çox fərqli layihələr xüsusi diqqət çəkir. Bu layihələr arasında hədəfi Mars olan bir kosmik gəminin inşası, hərbi əxlaq qaydalarını mənimsəyəcək süni intellekt proqramı və süni intellektlə dəstəklənəcək “super pilot”un yaradılması kimi qeyri-adi işlər var.

Birləşmiş Ştatların Kosmik Qüvvələri təkcə Rusiya və Çin kimi rəqib ölkələri deyil, həm də kosmosda müttəfiq ölkələri izləmək üçün çoxlu peyklər qurmağı planlaşdırır. Bu peyklər Yerdən 35 min 405 kilometr yüksəklikdə sabit qalacaq peyklər hesab edilən ölkələrin peyklərini təqib edərək kəşfiyyat məlumatları toplayacaq. Həmçinin iddia edilir ki, ABŞ Kosmik Qüvvələri komandanının müavini general Michael Guetlein yeni layihə üçün "kosmosda bütün kəşfiyyat fəaliyyətləri ABŞ-nın əlində olmalıdır"- deyib. ABŞ-nın bu layihə çərçivəsində kosmosda qabaqcıl peyklərə sahib olduğu və tez-tez digər ölkələrin peyklərinə yaxınlaşaraq məlumat, müşahidə və kəşfiyyat topladıqları da bildirilir.

ABŞ-da yerləşən başqa bir qlobal müdafiə nəşri olan “Defense One” büdcədə daha bir çılğın layihəni müzakirə edib. ABŞ ordusunun bütün gizli texnologiyalarını hazırlayan Müdafiə Qabaqcıl Tədqiqat Layihələri Agentliyi - DARPA bu il təəccüblü süni intellekt proqramı üçün əlavə 13 milyon dollarlıq büdcə tələb edib. İki diqqətəlayiq layihədən birincisi “ordunun əxlaqi rəftar və davranışlarını öyrənib nümayiş etdirə bilən chatbot (danışa və söhbət edə bilən süni intellekt robotu)” yaratmaq məqsədi daşıyır.

'REMA' kod adlı proqram çərçivəsində yaradılacaq etik prinsip, süni intellekt proqramını silahlı insan hava vasitələrinə (SİHA) inteqrasiya etmək və PUA-ların insan təsirindən asılı olmayaraq avtonom tapşırıqları yerinə yetirmələrini təmin etmək məqsədi daşıyır. DARPA-nın başqa bir fərqli layihəsi yeni “super pilot robotlar” yaratmaqdır. Yeni layihə ilə döyüş təyyarəsi pilotları komandir kimi fəaliyyət göstərərkən, süni intellekt hədəfin müəyyən edilməsi, skan edilməsi, kəşfiyyat və ya hədəfin məhv edilməsi kimi vəzifələri müəyyən edəcək. Bununla belə, tapşırıqlar və direktivlərlə bağlı son qərar pilotlarda olacaq.

Büdcədəki ən maraqlı və qeyri-adi layihə ABŞ Müdafiə Nazirliyi Pentaqona məxsusdur. Pentaqon Marsa göndəriləcək böyük bir kosmik gəmi qurmaq istəyir. ABŞ Layihə çərçivəsində 100-150 ton çəki daşıma qabiliyyətinə malik olacaq kosmik gəminin bir çox peyki yüksək orbitlərə daşıması və Marsa qədər uzana bilən peyk və stansiyalar şəbəkəsi qurması hədəflənir.