FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

'TCG ULUÇALIREİS' sualtı qayığının Türkiyənin ilk muzey sualtı qayığı olaraq 18 Mart Şəhidləri Anma Günü və Çanaqqala Dəniz Zəfərinin 109-cu ildönümündə ziyarətçilərin istifadəsinə verilməsi planlaşdırılır. Yan nömrəsi S-338 olan 'TCG ULUÇALIREİS' 1971-2000-ci illər arasında 29 il Türk Dəniz Qüvvələrində xidmət edib. Gölcük Gəmiqayırma Zavodunda hərtərəfli bərpa edilən 'TCG ULUÇALIREİS' sərgi üçün Çanaqqala Dəniz Muzeyinə gətirilib.

Çanaqqala Dəniz Muzeyi Komandiri Polkovnik Serhan Arasın sözlərinə görə, “'TCG ULUÇALIREİS'in uzunluğu 98 metrdir. Bu, eni 8,5 metr, suda buraxma qabiliyyəti 2 min ton olan sualtı qayıqdır. 1944-cü ildə Amerikada tikilib və 1971-ci ildə Türkiyə Respublikasının Hərbi Dəniz Qüvvələrinə daxil edilib.

29 il xidmət edən sualtı qayıq kimi tam olaraq 1645 dalışı var. “Türkiyə Milli Müdafiə Nazirliyi tərəfindən son bir ildə aparılan bərpa işlərinin nəticəsi olaraq, “Dumlupınar” və “Şəhid” sualtı qayıqlarının xatirəsinə Çanaqqala sularında bu yüksək müvəffəqiyyətli sualtı qayığı böyük türk millətinin lehinə təqdim edəcəyik.”-deyən Atılay əlavə edib ki, sualtı qayıq 2000-ci ildə Türkiyə Hərbi Dəniz Qüvvələri Komandanlığı tərəfindən istismardan çıxarıldıqdan sonra muzeyə çevrilib.

18 mart 2024-cü il tarixində Çanaqqala Dəniz Muzeyində ictimaiyyətə təqdim ediləcək Uluçalireis Sualtı qayığı 94 metr uzunluğunda, 8,5 metr enində, 2000 ton ağırlığında və 4,5 metr çəkmə qabiliyyətinə malikdir. Sualtı qayıq 7 iyul 1944-cü ildə ABŞ-ın Portsmut Dəniz Gəmiqayırma Zavodunda USS Thornback adı ilə suya buraxılıb və 13 oktyabr 1944-cü ildə xidmətə başlayıb. İlk adını nazik və uzun quruluşa, kürəyində iti tikanlara, uzun burun və ağıza malik çevik və davamlı balıq növü olan Thornbackdən almışdır. Gəmi müharibə və mübarizə üçün doğuldu və 1945-ci ilin iyununda döyüş forpostu olmaq üçün ilk səfərinə Pearl Harbourdan çıxdı və Yaponiya sahillərindəki əmrlə II Dünya Müharibəsinə qatıldı.

2 iyul 1971-ci ildə ABŞ-ın Çarlston şəhərində keçirilən Təhvil-təslim Mərasimində Türk bayrağı qaldırılaraq Türk Dəniz Qüvvələrinə qatıldı və adı “Uluçalireis” olaraq dəyişdirildi.

TCG Uluçalireis 3 iyul 1971-ci ildə Türk Bayrağı ilə Atlantik Okeanında ilk dalışını etdi və 3 May 1972-ci ildə Dəniz Qüvvələri Komandiri Şəhid Admiral Kamal KAYACAN tərəfindən Dəniz Qüvvələrinə qatıldı. 1974-cü ildə Seakurdu-2 təliminin son mərhələsində Kritin şimalından hərəkətə keçdi və Kipr Sülh Əməliyyatına qatıldı. 1972, 1973 və 1996-cı illərdə torpedo atışlarında lider olan TCG Uluçalireis 1990-cı ildə Denizkurdu-1 təlimində tutulmadan su altında ən çox hücum edən sualtı qayıq kimi adından söz etdirdi. Sualtı qayıq 30 may 2000-ci ildə Şimali Egeydə 1645-ci və son dalışını edib və 8 avqust 2000-ci ildə istismardan çıxarılıb. Türkiyə Hərbi Dəniz Qüvvələrində 29 il xidmət etdiyi müddətdə o, 37 milli və 9 NATO təlimində iştirak edib, 12 cəbhə və 7 rotasiya missiyasını yerinə yetirib, 160 torpedanı atəşə tutub, çoxlu minaatırma təlimləri, birgə peyk-sualtı təlimləri, birgə xilasedici gəmi-sualtı təlimləri keçirib və 1645 dalğıc həyata keçirib.

2001-ci ildə Gölcük Gəmiqayırma Zavoduna yanaşaraq Türkiyədə bir ilk olan və Türkiyənin ilk sualtı muzeyi olaraq təmir edilən “Uluçalireis” Dəniz Qüvvələri Komandanlığı tərəfindən hərtərəfli təmir edilib. 2022-ci ildə gəmi hərtərəfli restavrasiyaya edilərək Türkiyənin ilk Sualtı Muzeyi olub.