FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

Yuxunun koqnitiv performansın gücləndirilməsində rolu uzun müddətdir məlum olsa da, onun neyron mexanizmləri tam olaraq öyrənilməmişdi. ABŞ-da yerləşən Rays Universiteti, Hyuston Sinir Sistemlərinin Bərpası Mərkəzi və Veil Kornel Tibb Kollecindən olan tədqiqatçıların yeni araşdırması bu sahədə əhəmiyyətli nəticələr təqdim edib.

Fhnews.az xəbər verir ki, Valentin Draqoy tərəfindən koordinasiya olunan və “Science” jurnalında nəşr olunan bu tədqiqat, sürətli olmayan göz hərəkəti (NREM) yuxusunun beyin sinxronizasiyasını araşdıraraq məlumat kodlamasını gücləndirdiyini üzə çıxarıb.

Araşdırma NREM yuxusunun beyin fəaliyyətinə necə təsir etdiyini göstərməklə yanaşı, gələcəkdə neyromodulyasiya terapiyalarının inkişafı üçün yeni perspektivlər təqdim edir. Makakalar üzərində aparılan təcrübələr yuxunun vizual tapşırıqlardakı dəqiqliyi artırdığını sübut edib. Yuxu mərhələsində beynin müxtəlif kortikal bölgələrində aşağı tezlikli delta dalğalarının və neyron sinxronizasiyasının artdığı müəyyən olunub. Bu sinxronizasiya isə neyronların daha müstəqil olmasına şərait yaradaraq məlumat işlənməsini və davranış performansını yaxşılaşdırır.

Araşdırmanın birinci müəllifi Nataşa Xaras bildirib ki, yuxu sonrası neyron fəaliyyəti əvvəlkindən daha sinxron hala gəlib. Bu, vizual tapşırıqlarda dəqiqliyin artmasına səbəb olub. Tədqiqatçılar, eyni zamanda, görmə korteksinə aşağı tezlikli elektrik stimullaşdırması tətbiq edərək NREM yuxusunun təsirlərini simulyasiya ediblər. 4 Hz tezliyində aparılan bu stimullaşdırma, yuxudan sonra müşahidə olunan desinxronizasiya effektini süni şəkildə təkrarlayaraq performansın artırılmasına nail olub.

Araşdırma rəhbəri Valentin Draqoy bildirib ki, bu tapıntılar yuxunun bəzi bərpaedici təsirlərinin, hətta yuxuya ehtiyac olmadan əldə edilə biləcəyini göstərir. O, xüsusilə yuxu pozğunluqları olan insanlar və ya kosmos tədqiqatı kimi ekstremal şəraitdə çalışanlar üçün bu texnologiyanın əhəmiyyətli ola biləcəyini vurğulayıb.

Tədqiqat çərçivəsində böyük neyron şəbəkə modelləri də hazırlanıb. Nəticələr göstərib ki, yuxu zamanı beyindəki əlaqələr zəifləsə də, bu zəifləmə asimmetrik şəkildə baş verir və nəticədə neyronların həyəcanlanma səviyyəsi artır. Bu kəşf, yuxunun idrak funksiyasındakı roluna dair mexaniki anlayışı dərinləşdirir.

Əldə olunan nəticələr sübut edir ki, beyin stimulyasiyası vasitəsilə yuxunun bəzi faydalarını süni şəkildə təqlid etmək mümkündür. Bu yolla idrak və yaddaş funksiyalarını yaxşılaşdırmaq üçün yeni terapevtik yanaşmaların inkişafı gözlənilir.