FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

Beynəlxalq Nüvə Sintezi Tədqiqatı (ITER) layihəsi üzrə dünyanın ən böyük və güclü impulslu maqnit sistemi tamamlanır.

Fhnews.az “Reuters” agentliyinə istinadla xəbər verir ki, fusion enerjisi üçün əlamətdar nailiyyət əldə olunub. Belə ki, ITER dünyanın ən böyük, ən güclü impulslu superkeçirici elektromaqnit sistemi üçün bütün komponentləri tamamlayıb.

ITER planet üçün bol, təhlükəsiz, karbonsuz enerji mənbəyi kimi sintezin – Günəşin və ulduzların gücünün canlılığını nümayiş etdirmək üçün 30-dan çox ölkənin beynəlxalq əməkdaşlığı layihəsidir. Son komponent ABŞ-da qurulmuş və sınaqdan keçirilmiş Mərkəzi Solenoidin altıncı modulu idi. O, Fransanın cənubundakı ITER-də yığıldıqda, Mərkəzi Solenoid sistemin ən güclü maqniti kimi təyyarə daşıyıcısını qaldıracaq qədər güclü olacaq.

Mərkəzi Solenoid Rusiya, Avropa və Çin tərəfindən qurulan və çatdırılan altı halqa formalı poloidal sahə (PF) maqnitləri ilə birlikdə işləyəcək. Tam yığılmış impulslu maqnit sisteminin çəkisi 3000 tona yaxın olacaq. O, ITER-in “Tokamak” adlanan reaktorunun elektromaqnit nüvəsi kimi fəaliyyət göstərəcək. Bu impulslu superkeçirici elektromaqnit sistemi necə işləyir?

ITER-in nəhəng “Tokamak” kamerasına bir neçə qram hidrogen yanacağı – deyterium və tritium qazı vurulur. Sonra impulslu maqnit sistemi hidrogen qazını ionlaşdırmaq üçün elektrik cərəyanı göndərir, plazma, yüklü hissəciklər buludu yaradır. Maqnitlər ionlaşmış plazmanı məhdudlaşdıran və formalaşdıran “görünməz qəfəs” formalaşdırır. Xarici isitmə sistemləri plazmanın temperaturunu 150 milyon dərəcə Selsiyə yüksəldir ki, bu da Günəşin nüvəsindən on dəfə yüksəkdir. Bu temperaturda plazma hissəciklərinin atom nüvələri birləşir və əriyir, kütləvi istilik enerjisi buraxır.

Layihə çərçivəsində Birləşmiş Ştatlar altı moduldan ibarət olan Mərkəzi Solenoidi, üstəlik onun ehtiyat hissəsini hazırlayıb. ABŞ, həmçinin ITER-ə Mərkəzi Solenoidin yaratdığı ifrat qüvvələrə tab gətirməyə imkan verəcək "ekzoskelet" dəstək strukturunu təhvil verib. Ekzoskelet səkkiz ABŞ tədarükçüsü tərəfindən istehsal olunan 9000-dən çox fərdi hissədən ibarətdir.

Mütəxəssislər bildirirlər ki, bu nəhəng maqnit sistemi qlobal fusion enerjisi təchizatında inqilab yaradacaq.