Mart ayında dünya ərzaq qiymətlərinin ümumi göstəricisi fevral ayı ilə müqayisədə demək olar ki, dəyişməyib, ət və bitki yağlarının bahalaşması dənli bitkilər və şəkərin ucuzlaşması ilə kompensasiya olunub.
Fhnews.az BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatına (FAO) istinadla xəbər verir ki, 2025-ci ilin mart ayında FAO-nun Ərzaq Qiymətləri İndeksinin orta göstəricisi fevral ayı ilə müqayisədə demək olar ki, dəyişməz qalaraq 127,1 bənd təşkil edib. Ət və bitki yağları üzrə qiymət indekslərinin artımı, dənli bitkilər və şəkər üzrə indekslərin azalması ilə balanslaşıb, süd məhsulları üzrə qiymət indeksi isə sabit səviyyədə qalıb.
Belə ki, süd məhsulları üzrə sabit qiymət indeksi mart ayında 148,7 bənd səviyyəsində qalaraq fevraldakı səviyyəsində qərarlaşıb. Bununla belə, pendir qiymətləri azalsa da, quru süd və kərə yağı qiymətlərində artım müşahidə olunub. Kərə yağı artıq üçüncü aydır ki, bahalaşır və qiymət indeksi ötən ayla müqayisədə 3,9 faiz artıb. FAO bildirir ki, bu artıma bazarda tələbatın yüksəlməsi və Okeaniya ölkələrindən mövsümi tədarüklərin azalması səbəb olub.
Ətin qiymətlər indeksi isə cəmi 1 bənd (0,9 faiz) artaraq 118 bəndə çatıb. Bu artım əsasən donuz və qoyun ətinin bahalaşması ilə əlaqəlidir. Quş əti qiymətləri isə sabit qalıb, baxmayaraq ki, bəzi istehsalçı ölkələrdə quş qripi pandemiyası davam edir.
Ən çox artım bitki yağları üzrə qiymət indeksində müşahidə olunub, belə ki, bu indeks ötən ay 161,8 bənd təşkil edərək, fevral ayına nisbətən 5,8 bənd (3,7 faiz) artıb. Təşkilatdan bildirilib ki, palma yağının qiymətləri artıq iki aydır ki, artır. Buna səbəb Cənub-Şərqi Asiya ölkələrindən təklifin azalmasıdır. Raps, soya və günəbaxan yağının qiymətləri də yüksək qlobal tələbat və təklifin azalması fonunda artıb.
Ən kəskin azalma isə dənli bitkilər üzrə indeksdə müşahidə olunub. Belə ki, bu indeks 2,9 bənd və ya 2,6 faiz azalaraq 109,7 bəndə düşüb. Bütün növ düyülərin qiymət indeksi isə 1,7 faiz enib ki, bu da yüksək ixrac təklifi və zəif idxal tələbi ilə əlaqələndirilir.
Şəkər üzrə qiymət indeksi isə yalnız 1,6 bənd (1,4 faiz) azalaraq 116,9 bəndə düşüb. FAO qeyd edir ki, buna səbəb Braziliyada şəkər qamışının məhsuldarlığı ilə bağlı narahatlıqlardır. Baxmayaraq ki, Braziliyada əsas istehsal rayonlarında uzunmüddətli quraqlıqdan sonra yağışlar yağıb, bu, narahatçılıqların aradan qalxmasına təsir etməyib.
FAO-nun proqnozlarına görə, dünyada dənli bitkilərin istehsal həcmi 2024-cü ildə 2849 milyon ton təşkil edib ki, bu da ötən illə müqayisədə 0,3 faiz azdır, lakin əvvəlki hesablamalarla müqayisədə yüksəkdir. Bu artım, əsasən, Avstraliya və Qazaxıstanda buğda istehsalının gözləniləndən çox olması ilə bağlıdır.
Təşkilatın 2024–2025-ci illər mövsümündə dünyada düyü istehsalı üzrə proqnozu demək olar ki, dəyişməz qalaraq 543,3 milyon ton səviyyəsində ehtimal edilir. Bu, ötən ilə nisbətən 1,6 faiz çoxdur və əsasən əkin sahələrinin genişlənməsi ilə əlaqədardır.
FAO-nun 2025-ci il üçün buğda istehsalının həcmi üzrə proqnozu da ötən ayla müqayisədə dəyişməz qalaraq 895 milyon ton səviyyəsindədir. Bu rəqəm 2024-cü ilin yenidən nəzərdən keçirilmiş proqnoz ilə eynidir. Təşkilat bildirir ki, Avropa İttifaqında 2024-cü ildə əlverişsiz hava şəraiti səbəbindən buğda istehsalının azalmasından sonra 2025-ci ildə bu göstərici 12 faiz artacaq. Artım, həmçinin Argentina, Misir və Hindistanda da gözlənilir. Avstraliya, ABŞ və Yaxın Şərqin böyük bir hissəsində azalma proqnozlaşdırılır.
Cənub yarımkürəsində qarğıdalı istehsalına dair proqnozlar isə müxtəlifdir, belə ki, Braziliya və Cənubi Afrikada artım, Argentinada isə azalma gözlənilir.
Yenilənmiş proqnozlara əsasən, 2024–2025-ci illər mövsümündə dünya üzrə dənli bitkilərin istehlakı 2868 milyon ton təşkil edəcək ki, bu da 2023-2024-cü illər mövsümü ilə müqayisədə 0,9 faiz çoxdur. Artım düyü istehlakında yeni rekord səviyyəsi ilə bağlıdır.
2025-ci ilin kənd təsərrüfatı mövsümünün sonuna qədər dənli bitkilərin dünya üzrə ehtiyatları 1,5 faiz azalaraq 873,3 milyon ton təşkil edəcək. Bu azalma yemlik dənli bitkilər üzrə ehtiyatların kəskin azalması ilə əlaqəlidir. Əksinə, buğda və düyü ehtiyatlarının artacağı gözlənilir. FAO bildirir ki, yenidən nəzərdən keçirilmiş proqnozlara görə, dənli bitkilərin ehtiyat və istifadə nisbəti göstəricisi dünyada 2024–2025-ci illər mövsümündə 30,1 faiz olacaq ki, bu da əvvəlki ildən bir qədər aşağı olsa da, hələ də ümumilikdə kifayət qədər yüksək hesab olunur.
Təşkilat dünya üzrə 2024–2025-ci illərdə dənli bitkilərin ticarət proqnozunu da yenidən nəzərdən keçirib və onu 5,3 milyon ton azaldaraq 478,9 milyon tona endirib. Bu, 2023–2024 mövsümü ilə müqayisədə 6,7 faiz azdır. Bu göstərici 2019–2020-ci illərdən bəri ən aşağı səviyyədir. FAO vurğulayır ki, Çinin alışlarının azalması, xüsusilə yemlik dənli bitkilər və buğda üzrə ticarət proqnozlarının aşağı salınmasının əsas səbəblərdən biridir.
