25 noyabr 2024, bazar ertəsi Bakı, 12°C
IMG-LOGO

Dünyanın ilk nüvə saatı prototipi hazırlanıb

05-09-2024
IMG

Vaxtı daha dəqiq tutacağı gözlənilən nüvə saatları üzərində çoxdan işlənsə də, qarşıda çətin maneələr olub. Atom saatları atomdakı elektronların enerji vəziyyətini dəyişdirərək işləyir. Bu yüksək və aşağı enerji keçidləri zamanı atomlar atomun növündən asılı olaraq çox dəqiq tezlikdə enerji buraxırlar. Qabaqcıl saatlar bu tezliyi aşkar etmək və ölçməklə hazırlanır. Sezium ümumiyyətlə atom saatlarında istifadə edilərkən, stronsium elementinin daha dəqiq nəticələr verdiyi də görülür. Nüvə saatlarının prinsipi elektronlar deyil, atom nüvəsindəki enerji dəyişiklikləri vasitəsilə vaxtı ölçməyə əsaslanır. Atomdan 100 min dəfə kiçik olan nüvədəki enerji dəyişikliyinin daha dəqiq ölçülər verməsi gözlənilir. Alimlərin bu məqsədə çatmaqda qarşılaşdıqları əsas maneələrdən biri atom nüvələrinin enerji vəziyyətini dəyişdirə bilməmələri idi. 

Torium elementinin torium-229 izotopunun nüvəsində enerji dəyişikliyi yaratmaq nisbətən daha az enerji tələb etdiyi üçün bu, digər atomlara deyil, diqqət mərkəzində idi. 

Bu il Vyanalı tədqiqatçılar əsaslı addım ataraq torium-229-un atom nüvəsinin enerji vəziyyətini dəyişməyə nail olub və ilk nüvə saatı prototipini hazırlayıblar.Tədqiqatçılar kalsium flüoridindən kristal düzəldiblər və içərisinə torium atomunun nüvəsini yerləşdiriblər. Sonra bu kristalı stronsium əsaslı atom saatına yerləşdirərək ultrabənövşəyi işığa məruz qoyublar.Bu prototip zamanı mövcud atom saatlarından daha dəqiq ölçməsə də, ona doğru atılmış mühüm addım sayıla bilər. Tədqiqatdakı mexanizm tam nüvə saatı olmasa da, onun əsas komponentlərini ehtiva edir. Tədqiqatçılar atom saatlarını üstələyən nüvə saatlarının iki-üç il ərzində hazırlanacağını düşünürlər.

Paylaş: