FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

Alimlər ağacların əvvəllər məlum olmayan xüsusiyyətini aşkar ediblər. Metan qazını udduğu təsbit edilən ağaclar iqlim böhranı ilə mübarizədə düşünüldüyündən çox daha çox fayda təmin edir.

Bitkilər fotosintez edərkən karbon qazını udur və saxlayır. Beləliklə, ağaclar qlobal istiləşməyə qarşı unikal rol oynayır. Sənaye İnqilabından bəri qlobal istiləşmənin təxminən 30 faizindən məsul olduğu düşünülən metan qazının yalnız torpaqdakı bakteriyalar tərəfindən udulduğu düşünülürdü. Yeni araşdırma ağac qabığındakı mikrobların metanı udduğunu ortaya qoyub.

Karbon qazı atmosferdə yüz illərlə qala bilsə də, metan qazının ömrünün təxminən 12 il olduğu təxmin edilir. Buna görə də, ağacların yeni yaranan xüsusiyyəti iqlim böhranının təsirlərinin qarşısının alınmasında daha sürətli nəticələr verə bilər. Metan qazı emissiyalarının artım tempi rekordlar 1980-ci illərdən bəri ən yüksək səviyyədədir. Emissiyaların əsas səbəbi isə kənd təsərrüfatı və heyvandarlıqdır.

Tədqiqatda alimlər Amazon və Panamadakı tropik meşələri, Böyük Britaniyada mülayim enliyarpaqlı meşələri və İsveçdəki tayqa meşələrini araşdırıblar. Tropik meşələrdə daha çox metanın udulduğunu qeyd edən alimlər bunu isti və rütubətli mühitlərdə mikrobların çoxalması ilə əlaqələndirir.

Ağacların yeni müəyyən edilmiş xüsusiyyəti mülayim və tropik ağacların məlum iqlim faydalarını orta hesabla 10 % artırır.

Ağacların yuxarı hissələrində atmosferdən daha çox metan qazının udulduğu da müşahidə olunub. 2021-ci il Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqlim Dəyişikliyi Konfransında (COP26) işə salınan Qlobal Metan Alyansı 2030-cu ilə qədər metan emissiyalarını 30 faiz azaltmağı hədəfləyir. Nəticələr göstərir ki, daha çox ağac əkmək və meşələrin qırılmasının azaldılması bu məqsədə doğru istənilən yanaşmanın mühüm hissəsi olmalıdır.
Ağac əkmə səyləri əhəmiyyət qazansa da, bəzi ekspertlər təbii yenilənmənin daha çox fayda verdiyinə inanırlar. Bu üsulda məqsəd bərpa olunacaq ərazinin qorunması kimi məhdud insan müdaxilələri ilə meşələri özbaşına bərpa etməkdir.

Tədqiqatçılar meşələrin salınmasının vacib olduğunu bildirsələr də, bunun qalıq yanacaqların yaratdığı istixana qazı emissiyalarının azaldılmasını əvəz edə bilməyəcəyini vurğulayırlar. Məqalədə deyilir ki, meşə salınmasının 30 il sonra azaldacağı istixana qazlarının miqdarı 8 ayda qlobal miqyasda qalıq yanacaqların hasil etdiyi məbləğə bərabər olacaq.