FHN Xəbərlər | İctimai-siyasi onlayn qəzet

Mütəxəssislər atəşfəşanlığın təkcə bir çox heyvanın ölümünə və ya yaralanmasına səbəb olmadığına, həm də tərkibindəki kimyəvi maddələrə görə hava və torpağın çirklənməsinə səbəb olduğuna diqqət çəkir.

Avstraliyalı elm adamları tərəfindən 2023-cü ildə nəşr olunan "Bir ot tayasından daha çox: atəşfəşanlığın ətraf mühitə uzun və qısamüddətli təsiri" adlı araşdırmada, yanğınların ətraf mühitə və təbiətə ziyan vurması diqqət mərkəzində olub. Orta hesabla 100-200 metr hündürlüyə qalxan və 100-150 metr diametrli əraziyə təsir edən atəşfəşanlığın səs-küy çirklənməsi 85 desibelə çata bilər. Bu hündürlük qulaq pərdəsinə zərər verə bilsə də, bu cür şoular qısa və sıx işıq, səs-küyə də səbəb olur. Tədqiqat məqaləsində müxtəlif ölkələrdən nümunələr yer alıb. Yeni Zelandiyada heyvan sahiblərinin 74,4 faizi heyvanlarının atəşfəşanlıqdan qorxduğunu, at sahibləri isə atlarının atəşfəşanlıq zamanı qorxaraq qaçmağa başladığını və tez-tez hasarlara çırpılaraq yaralandığını bildiriblər.

Almaniyadakı zooparkda kiçik məməlilər və quşlar üzərində aparılan müşahidələrdə bu heyvanların atəşfəşanlıqdan bir neçə dəqiqə sonra göründüyü müşahidə edilib. Bu müddət ərzində onlar davamlı olaraq qapalı ərazilərdə qalmağa çalışıblar. İsveçrənin Sürix gölündə keçirilən Yeni il şənlikləri zamanı bölgədə qu quşlarının, qazların və ördəklərin sayının 26-35 faiz azaldığı müəyyən edilib.

Araşdırmalara görə, atəşfəşanlığın yaratdığı digər mənfi faktor kimi havanın və torpağın çirklənməsi önə çıxır. Kükürd dioksid, karbon qazı, karbon monoksit, alüminium, manqan və hissəciklər buraxaraq çirklənməyə səbəb olan atəşfəşanlıq nümayişdən sonra ilk 24 saat ərzində havadakı hissəciklərin səviyyəsini 5 dəfə artıra bilər və bu, həm qısa, həm də uzunmüddətli dövrdə ətraf mühitə mənfi təsir göstərir. Su yolu ilə bitki və böcəklərə, oradan da məməlilərə və balıqlara çatan bu maddə, sürünənlər və məməlilər kimi bir çox canlıda tiroid hormonu istehsalının azalmasına, həmçinin çoxalma ilə bağlı sinir, inkişaf və xərçəngə bağlı sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.